Kwartet – Anna Enquist
Zie het fraaie boekomslag en inderdaad: Anna Enquists liefde voor klassieke muziek spat in haar nieuwste roman opnieuw van de bladzijden af. Naast vriendschap is muziek het grote thema van Kwartet.
Boek van gedachten
De troostende en louterende werking ervan, de onderlinge verbondenheid die het geeft en het wonder van samenzijn en samenspelen: een voor allen en allen voor een. Muziek geeft kracht, maakt onverstoorbaar. Je kunt emoties oproepen en erin gaan hangen, je kunt ze ook manipuleren en inzetten.
Zowel de grote verhaallijn als de kleine persoonlijke geschiedenissen in Kwartet bestaan grotendeels uit gedachten. Ze gaan zelfs tijdens de muziekstukken door: De cello die eerst gonst in de diepte maar zich dan gepassioneerd bij de middenstemmen voegt. Een godswonder dat iemand dat heeft kunnen bedenken. Afdwalen en weer concentreren. Het perspectief wisselt met korte hoofdstukken.
De beleving van muziek
De vier vrienden kwartetleden en een oudere cellist – leraar van een van hen – vertellen om beurten het verhaal van de muziek en hun leven. Enquist, psychoanalytica, studeerde piano en cello. Een gevarieerde leerschool, goed voor geloofwaardige personages en zelfs om het onbeschrijflijke in woorden te vangen: de beleving van muziek. Hoe het klinkt, hoe het is bedoeld, wat het met je doet. Ze laat je met woorden de zuivere schoonheid van klassieke muziek ervaren. Dat maakt van Kwartet een zintuigelijke belevenis. Oké, er wordt met vakjargon gestrooid maar dat stoort niet: Ze zet zich schrap om in de tweede variatie haar syncopische begeleidingsfiguren markant uit te voeren.
Dan weet de schrijver nog een ander belangrijk thema onder woorden te brengen: ouder zijn van een overleden kind. Hoe maak je zo’n immens verdriet voelbaar? Enquist weet waar ze het over heeft. Dus voel je het tóch, in de verte, machteloosheid en rauwe pijn. Muziek en verdriet blijkt een heilzame combinatie, ontdekt Carolien, moeder van twee jongens die zijn verongelukt. Muziek geeft vorm aan je verdriet, het verklankt je verlies en biedt daar tegelijkertijd een soort troost voor. Dat zal wel een cliché zijn maar voor mij is het een ontdekking, het is de waarheid. Ondertussen confronteert muziek net zo goed. Het maakt verdorie levenslustig, ervaart ze boos. Levenslust is overlevingsschuld. En een vies woord.
Van een goed uitgewerkte psychologische roman tot een meedogenloze actiethriller
Anna Enquist experimenteert graag met genres, zo ook hier. Van een goed uitgewerkte psychologische roman gaat Kwartet tegen het eind abrupt over in een meedogenloze actiethriller. Even schakelen dus, maar dan sta je ook op scherp. Tot de roman op zwart gaat. Hè, wat is hier zojuist gebeurd?
Kwartet – Anne Enquist
De Arbeiderspers, € 19,95
