‘Er zijn al meer dan 450.000 mantelzorgers overbelast’

Zin 21 oktober 2014

Nu in Zin: een ontroerend verhaal over mantelzorgers. Wij zetten adressen, feitjes en misverstanden op een rijtje. Per 1 januari verandert er van alles in de zorg en ondersteuning. Hierdoor worden mantelzorgers zwaarder belast, vreest Mezzo, Landelijke vereniging voor mantelzorg en vrijwilligerszorg.

Liesbeth Hoogendijk, directeur van Mezzo: “Een aantal belangrijke taken die nu nog onder de AWBZ vallen, gaan naar de nieuwe Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning), zoals respijtzorg en dagbesteding. Reden hiervoor is dat zorg betaalbaar moet blijven. Het oude systeem werd te duur. Daarnaast wil de overheid de zorg dichterbij de mensen organiseren, zodat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. Dat is op zich positief, want dat willen mensen zelf ook. Maar onze zorg is dat er straks meer inzet wordt gevraagd van mantelzorgers en vrijwilligers, terwijl nu al meer dan 450.000 mantelzorgers overbelast zijn. Als zorgvragers niet of minder naar de dagbesteding kunnen, krijgen mantelzorgers nog minder ademruimte. Wij vinden het belangrijk dat gemeenten straks in gesprek gaan met mantelzorgers en oog hebben voor hun behoefte aan ondersteuning. Ondanks de bezuinigingen van 40 procent, waar gemeenten ook mee te maken krijgen.”

Vijf misverstanden over de nieuwe Wmo

1.Kinderen, buren en vrienden moeten helpen
De gemeente mag bij een hulpaanvraag wel onderzoeken of er mensen in de omgeving zijn die ondersteuning kunnen bieden, maar hen niet verplichten.

2.Wie te veel verdient krijgt geen maatschappelijke ondersteuning
Iedereen kan hier aanspraak op maken. Gemeenten mogen wel een hogere eigen bijdrage vragen aan vermogende mensen.

3.Als een gemeente geen geld heeft, gaat dat ten koste van de zorg
Gemeenten zijn wettelijk verplicht om zorg te bieden. Als iemand recht heeft op hulp, krijgt hij deze. Zelfs als het geld op is.

4.Gemeenteambtenaren weten echt niet wat iemand nodig heeft
Het is wettelijk vastgelegd dat gemeenten passende ondersteuning moeten bieden aan mensen die hulp nodig hebben. In de wet staan ook regels hoe hulpvragers moeten worden behandeld. De meeste gemeenten leiden hier mensen voor op of schakelen externe expertise in.

5.Mensen die in een verzorgingshuis zitten, moeten weer zelfstandig gaan wonen
Vanaf volgend jaar worden de voorwaarden om in een instelling te wonen strenger. Dit is een gevolg van het kabinetsbeleid om mensen zo lang mogelijk thuis te laten wonen. Mensen die al in een verzorgingshuis zitten, kunnen daar gewoon blijven.

Minder verzorgingshuizen
De komende jaren zal een aantal verpleeg- en verzorgingstehuizen verdwijnen. Dit komt doordat ouderen langer thuis zullen blijven wonen en alleen mensen die zeer intensieve zorg nodig hebben nog terecht kunnen in een verpleeghuis. Huisartsen zijn bang dat het langer zelfstandig wonen problemen zal veroorzaken onder ouderen, zo blijkt uit een enquête van de Landelijke Huisartsen Vereniging. 83 procent van de huisartsen denkt dat ouderen minder goed voor zichzelf zullen zorgen, slechter gaan eten en drinken, geestelijk achteruit gaan en dat hun mantelzorgers overbelast raken. Gemeenten zijn bezig om een deel van de voorzieningen van verzorgingstehuizen voor omwonenden uit de wijk op te vangen.

Samen wonen
Uit onderzoek onder mensen onder de 45 jaar blijkt dat 55% van hen positief staat tegenover een woonvorm waarbij ouders en kinderen dicht bij elkaar wonen, maar niet in dezelfde woning. Een optie is een mantelzorgwoning. Deze kan bij een bestaande woning worden geplaatst. Bijvoorbeeld in de tuin. De woning heeft gewoon stromend water, elektriciteit en verwarming. Een mantelzorgwoning kost ongeveer € 70.000. Sommige woningcorporaties verhuren ze voor ongeveer € 700, wat een stuk goedkoper is. Er zijn ook zorginstellingen die mantelzorgwoningen inzetten, bijvoorbeeld als ze te weinig capaciteit hebben.
Een andere optie voor mantelzorgers die dichtbij degene die ze verzorgen willen wonen, is een kangoeroewoning een optie. Dit is een combinatie van twee zelfstandige woningen met een eigen voordeur, die met elkaar verbonden zijn door een trap of tussendeur.
Meer informatie: Kenniscentrumwonenenzorg.nl, Pasaan.nl.

Mantelzorgboete
De Tweede Kamer is eruit: AOW’ers die met hun kinderen samenwonen, en dus de kosten van levensonderhoud delen, krijgen een wat lager AOW-pensioen. In de Eerste Kamer zitten veel tegenstanders die deze korting zien als een straf voor het verlenen van mantelzorg van kinderen aan hun ouders. De maatregel zou per 1 januari ingaan, maar is uitgesteld. Hij wordt eerst nog verder onderzocht.

Verlofregelingen
Er zijn verschillende verlofregelingen waar mantelzorgers gebruik van kunnen maken. Zoals kortdurend en langdurend zorgverlof en calamiteitenverlof. Allemaal bedoeld om de combinatie werk en de zorg beter vol te kunnen houden. Uit een enquête van de CNV Dienstenbond blijkt echter dat de helft van het aantal werkende mantelzorgers niet bekend is met deze wettelijke verlofregelingen. Een derde weet er wel van, maar heeft er nog nooit gebruik van gemaakt.

Eén specialist gewenst
Eén arts die de problematiek overziet en overal van op de hoogte is zou voor veel mantelzorgers een uitkomst zijn. Nu moeten ze vaak onterecht of ‘voor niets’ naar het ziekenhuis en/of krijgen onnodig veel medicijnen voorgeschreven. En specialist ouderengeneeskunde is van het volledige behandelproces op de hoogte en met deze arts kan de verantwoordelijkheid rondom de zorg worden gedeeld. Deze wens kwam naar voren uit recent onderzoek van Motivaction in opdracht van VU medisch centrum.

Meer weten?
• Mezzo.nl – landelijke vereniging voor mantelzorgers en vrijwilligerszorg
• Rijksoverheid – voor alle wettelijke regelingen
• Kenniscentrumwonenenzorg.nl – informatie over wonen in combinatie met zorg
• Expertisecentrummantelzorg.nl – informatie van het landelijk kenniscentrum op het gebied van mantelzorg en mantelzorgondersteuning
• Werkenmantelzorg.nl – informatie over de combinatie werk en mantelzorg
• Persaldo.nl – belangenvereniging van mensen met een persoonsgebonden budget
• Meldpuntmantelzorg.nl – meldpunt voor positieve of negatieve ervaringen met alle wijzigingen in de zorg
• Aandachtvooriedereen.nl – hierop staat o.a. de brochure Handreiking Wmo-loket, met tips voor Wmo-aanvragen, zoals huishoudelijk hulp, dagbesteding en hulpmiddelen
• Mantelzorgerbenjenietalleen.nl – digitaal contactpunt voor mantelzorgers
• Mee.nl – Stichting Mee ondersteunt mensen met een beperking