Leven is wat je toevallig overkomt, werk is wat jij ervan maakt

Getipt in Zin. Een oude dichter keert met zijn dierbare, vooroorlogse Remington Noiseless terug naar zijn geboortestad Hamburg.

Intieme band

Hij tikt er zijn allerlaatste bundel. Dan vraagt hij zijn zoon-de-kunstenaar of hij hem wil ophalen. Door zijn tremors durft hij het rijden niet meer aan. In vaders geliefde, overjarige Mercedes aanvaarden de mannen de terugreis, die niet geheel vlekkeloos verloopt. Dat geeft ze de gelegenheid de intieme band op te bouwen die ze eerder ontbeerden. Hij was geen spraakzame man: ‘Wat ik wil vertellen staat in mijn gedichten.’ Kon de vader andermans werk prachtig declameren, voor zijn eigen werk schaamde hij zich, zei hij zacht. Nu spreken vader en zoon. En ontdekt de zoon dat hij vooral verbaal nader tot zijn vader kan komen. Eerst als vakgenoten in de kunst, later persoonlijk maar steeds vanuit hun eigen tijdgeest. Ze hebben zelfspot, zijn belezen, nuchter en welbespraakt. Hun kennis van de taal en literatuur is overweldigend, vooral van vader. Thomas Mann, J.C. Bloem, D.H. Lawrence, en James Joyce komen allemaal voorbij. Hierin vinden ze elkaar, vullen ze elkaar verbazingwekkend goed aan. Niets brengt je dichterbij een schrijver dan zijn werk.

Tegenstellingen

Natter zegt de dingen mooi. Vooral als hij de tegenstelling tussen beide generaties en karakters duidt. Vader gebruikt woorden als automobiel en neen. Hij verzet zich niet tegen technische vooruitgang maar worstelt wel met de moderne tijd: blijf nadenken, vaar niet blind op een apparaat! Vader wil een kunstwerk doorgronden, zijn zoon niet eens over een boodschap nádenken. Dat doet zoonlief ook met zijn eigen kunst niet: precies de reden waarom zijn vader zich van diens werk afzijdig houdt.

De beelden zijn filmisch, ontroerend: Mijn vader hield zich vast aan de brugleuning en zong het lied, een ode aan de nacht en de mooie dromen, bijna een smeekbede om het nooit meer dag te laten worden. Maar ook hoe vader en zoon op de valreep bij McDonalds belanden. ‘Dit is eigenlijk verdomd lekker zeg.’ Waarop het gesprek gauw verder gaat over de anatomie van een hamburger.

Boeiend gesprek

De gebeurtenissen zijn in Remington ondergeschikt gemaakt aan de inhoud. Ze vormen in spaarzame woorden slechts de context waarbinnen het gesprek tussen vader en zoon kan plaatsvinden en voortduren. Een – boeiend! – gesprek als het leven zelf. Over vroeger, kunst, liefde, zelfs seks, en humor. Vader lijkt de rit te rekken. Zijn zoon is hem twee keer ‘kwijt’, een voorbode voor wat komen gaat? De dood blijkt veel dichterbij dan verwacht: Deze hele reis was niet meer geweest dan één lang vaarwel. Waarin het allemaal nog even moest worden gezegd, ervaren, uitgezocht en gekoesterd. Komend najaar al verschijnt Goldberg, de volgende roman van deze meester in verborgen, verbale emotie. Aldus verblijf ik, in blijde afwachting.

Bert Natter, Remington. Thomas Rap, € 19,90