Boekenclubrecensie Clarice Lispector
Het boek begint in de eerste wereldoorlog waar de (joodse) ouders van Clarice uit het armoedige Rusland moesten vluchten. Tijdens die vlucht werd Clarice (toen nog Chaya) geboren op 10 december 1920 in Tsjetsjelnik, ze is de derde dochter van het echtpaar. In de winter van 1921 verlaat het gezin de Oekraïne om vervolgens in Brazilië neer te strijken. Daar krijgt ze haar nieuwe naam. Een verhaal van lang geleden, maar met treffende gelijkenissen naar het heden wanneer het draait om vluchten. Het huwelijk van haar ouders was gearrangeerd, maar liefdevol, aldus de zus van Clarice. Helaas bleven ze niet lang getrouwd, want haar moeder overleed toen Clarice nog heel jong was.
Wanneer Clarice dertien jaar oud is besluit ze schrijfster te worden nadat ze zich besefte dat een boek niet ‘geboren’ wordt maar geschreven. Ze besluit jaren later, wanneer ze met het gezin in Rio de Janeiro woont) rechten gaan te studeren en zichzelf in een rol te duwen waarvoor ze een ‘masker’ moet dragen.
Dat houdt ze niet lang vol en in 1940 verschijnt haar eerste bekende verhaal in een tijdschrift dat destijds erg populair was. Niet veel later begint haar zus Elisa ook haar werk te publiceren. In datzelfde jaar overlijdt hun vader tijdens een eenvoudige galblaasoperatie. Ze trekt samen met Elisa in bij hun oudste zus Tania en nog tijdens haar rechtenstudie begint ze te werken als journaliste, iets dat in die tijd zeer uitzonderlijk was.
Als ze 21 jaar oud is vraagt ze de Braziliaanse nationaliteit aan. Ze wordt niet veel later genaturaliseerd en trouwt (vlak na het verschijnen van haar eerste roman) met (haar niet joodse) verloofde Maury Gurgel Valente. In 1948 ziet haar zoon Pedro het levenslicht en in 1953 volgt zijn broertje Paulo.
December 1943 publiceert ze haar eerste boek met een eerste oplage van 1000 stuks. Met het debuut werd een legende geboren.
In dit boek is veel informatie te vinden en zijn er veel feiten te lezen over het leven van de auteur en over de omgeving en de tijd waarin zij leefde. Deels interessant, maar naar mijn mening wordt er op sommige momenten teveel informatie gegeven waardoor bijna lijkt of de auteur tegelijkertijd een geschiedenisboek wilde schrijven.
Met name het begin van het boek wekt de auteur het gevoel dat Clarice veel leugens vertelde, omdat lang niet al haar verhalen leken te kloppen. Daardoor heb ik me toch een aantal keren afgevraagd waarom de auteur dit boek schreef. Later, tijdens het verder lezen, begreep ik echter wel waarom hij koos voor deze vrouw.
Clarice Lispector was een indrukwekkende vrouw. Een vrouw met passie die haar tijd ver vooruit was. Een vrouw die zich er (naar mijn mening) niets van aantrok dat er maar weinig vrouwen in de journalistiek waren en een vrouw die schreef wat ze wilde. Een vrouw waar ik naar op zou hebben gekeken als ik in haar tijd had geleefd, een vrouw die me had geïnspireerd, hoewel ze dat na het lezen van dit boek ook een beetje doet. Toch denk ik dat ze het ook moeilijk in het leven heeft gehad en vaker dan eenmaal een masker moest opzetten.
Hoewel dit boek erg veel pagina’s bevat en soms een overdaad aan informatie vond ik het zeer interessant om te lezen en op sommige vlakken zeer herkenbaar. Met name haar eerste stappen in het schrijversvak vond ik leuk om te lezen. Maar ook dat schrijven altijd moeite kostte, ondanks haar roeping. Volgens haarzelf omdat een roeping nou eenmaal iets anders is dan talent en dat wanneer je geroepen wordt je toch soms niet weet hoe je verder moet. Ook het feit dat het haar niet lukte om te schrijven terwijl ze alle tijd ervoor had herken ik.
Ik heb dit boek met plezier en verwondering/bewondering gelezen, maar door de overdaad aan informatie kan ik hem niet meer dan drie sterren geven. Met de helft aan informatie had hij absoluut vijf sterren gekregen. Toch raadt ik boek graag aan voor de komende zomermaanden. Lekker onderuitgezakt op de bank het verhaal lezen van deze bewonderenswaardige vrouw die ongetwijfeld een brug moet hebben gelegd voor de vrouwelijke journalisten en auteurs van nu, maar ook voor de mogelijkheden van de hedendaagse vrouw.
Angela Stegeman
