Ander woord voor gecondoleerd?

Een tijd terug deden we een oproep aan de lezers: Wat zeg je als er een dierbare is overleden? Wat zou je het liefste horen? Zijn er betere woorden te bedenken dan het vormelijke ‘gecondoleerd’? Daar werd massaal op gereageerd. De meest waardevolle reacties lees je hieronder:

* Men kan ook zeggen: voor dit verdriet zijn geen woorden. Bij de dood van mijn moeder hoorde ik wel dat woord: gecondoleerd. Ik vraag mij af of mensen er weleens bij stil staan wat dit woord daadwerkelijk inhoud.
– Lia

* Wat ik fijn zou vinden om te horen i.p.v. ‘gecondoleerd’ is: niets. Een warme hand en een warme blik is genoeg.
Wat ik fijn zou vinden om te lezen i.p.v. de al of niet voorgedrukte clichés is: Ik denk aan je.
– Radboud

* Het maakt niet veel uit wat je zegt als het maar uit je hart komt. Wat je NOOIT moet is het hebben over de “verwerking”. Dat is zo’n fout woord. Afval verwerk je en daarna is het weg. Verdriet mag er zijn.
– Els

* Toen mijn zoontje (4,5 maand oud) 35 jaar geleden overleed was ik zelf pas 17. Veel mensen wisten niet hoe te reageren en regeerden dus niet. Iemand begon mij te knuffelen en te wiegen als een klein kind, maar ik was er nog niet aan toe mijn emoties te voelen. Wat de meeste indruk heeft gemaakt is een brief waarin geschreven werd: ‘Ik weet niet wat ik zeggen moet. Weet dat ik je troosten wil en helpen als ik kan. Laat mij weten wat JIJ nodig hebt!’ Deze persoon belde me elke week om te vragen hoe ik me voelde en om het aanbod te herhalen. Dat was precies wat ik nodig had. Telkens opnieuw zelf bedenken of ik afstand wilde of juist troost en weten dat ik dat elk moment kon wijzigen.
– Anoniem

* In de loop der jaren heb ik een aantal uitspraken verzameld, gelezen bij een rouwadvertentie of op een prentje. Deze gedachtes stuur ik dan via een kaart:

Het leven gaat zo vlug,
uren en dagen krijg je niet terug.
Geniet van de tijd die komen gaat,
geniet van de tijd die je achterlaat.

Verdriet dat je deelt
wordt niet minder
maar is wel beter te dragen.

Hou van het leven.
Het leven houdt van jou

Elk afscheid betekent de geboorte van een herinnering
(Salvador Dali)

– Fien

* Ik wil mensen graag attenderen op het werk van de Humanistische Uitvaartbegeleiding. De stichting kan een toespraak verzorgen tijdens een herdenkingsbijeenkomst of over de inhoud van een toespraak praten voor het overlijden. Voor meer informatie kijk op: uitburgeren.nu.
– Ans

* Een paar jaar geleden kwam de dochter van een kennis om het leven. Ik vond het in eerste instantie moeilijk om haar iets te schrijven. Uiteindelijk kwam deze tekst er uit:

Ik zou je willen troosten,
maar mijn mond kan de woorden niet vinden,
mijn armen weten niet hoe te buigen.

In mijn hoofd buitelen de woorden over elkaar heen,
kan ik je met duizend armen vasthouden
maar mijn mond kan geen woorden vinden.

– Marianne

*

Vorig jaar is mijn man overleden. Er zijn erg veel mensen langs geweest en ook de crematie was druk bezocht. Eerlijk gezegd zou ik absoluut niet meer weten wat al die mensen gezegd hebben. Dàt ze er waren, was erg fijn, wat ze zeiden, geen flauw idee meer, vind ik eigenlijk niet eens zo belangrijk. Zelf zeg ik altijd ‘van harte gecondoleerd’ omdat je dat medeleven vanuit je hart toont.
– Hanny

*

Uw vraag naar welk blijk van medeleven dat ik mij nog herinner na de plotselinge dood van mijn eerste man, toen vijftig jaar allebei, is het volgende: Na de avondwake om zijn leven te herdenken, volgde de condoleance. Omdat zowel mijn man als ik een tamelijk openbare functie vervulden, was de rij meelevende mensen schier eindeloos. Mijn oudste zus ging achter mij staan en fluisterde in mijn oor: geef jij maar handen, ik hou je wel overeind. En dat deed ze. Nog steeds, na bijna 24 jaar een warm gevoel bij deze herinnering!
– Jeanne

* Toen mijn dochter op 22 jarige leeftijd overleed, waren er veel mensen die zeiden: “Ik weet niet wat ik moet zeggen.”  Daaruit sprak de machteloosheid en het verdriet dat ze voelden en dat was meer dan voldoende.
– A.M.