Een groot deel van de Nederlandse bevolking, vooral mensen van 40 jaar en ouder, heeft last van een overactieve blaas. Zij voelen regelmatig een plotselinge, onhoudbare drang opkomen om te plassen, ook als de blaas niet vol is. Die aandrang is soms zo sterk dat het pijn doet. En mensen die er last van hebben denken steeds dat ze urine verliezen, wat soms ook echt gebeurt. In meer dan de helft van de gevallen worden deze klachten veroorzaakt door een overactieve blaasspier. Lange tijd is gedacht dat die blaasspier dan te vaak en te sterk samentrok, maar een jaar of tien geleden ontdekten onderzoekers dat de blaaswand een eigen ‘brein’ heeft, net zoals darmen dat hebben. Dat blaasbrein regelt voor een belangrijk deel het signaal wanneer we aandrang voelen.

Caviablazen

Die ontdekking wierp nieuw licht op allerlei blaasproblematiek. Zoals de overactieve blaas (OAB). Diverse internationale onderzoekers ontdekten dat het blaasbrein wordt aangestuurd door hormoonachtige stoffen die in de blaaswand zelf worden geproduceerd. Een groep Belgische onderzoekers vond een eiwit dat een elektrisch signaal afgeeft zodra de blaaswand uitrekt, wat bij een volle blaas het geval is. Door een hapering zou dit eiwit ook een signaal sturen als de blaas niet gevuld is. Ze ontwikkelden daarop een molecuul die de werking van dit eiwit stillegt en dus de overactiviteit van de blaas remt. Althans, dat was het geval bij muizen. Of dit ook bij mensen werkt, is nog niet duidelijk. Ondertussen deed ook uroloog in opleiding en onderzoeker Sajjad Rahnama’i in het lab van de Universiteit Maastricht een belangrijke ontdekking. Hij vond in de wand van caviablazen – die qua structuur en werking veel lijken op de menselijke blaas – enzymen die zich binden aan de hormoonachtige stoffen die het regelmechanisme van de blaas aansturen. Hij ontdekte dat cavia’s met een overactieve blaas meer van dit soort enzymen in hun blaaswand hadden en dat deze anders verdeeld waren dan bij cavia’s met een normale blaasfunctie. Mensen met een overactieve blaas enzymenremmers geven, zo beredeneerde hij, zou hun overactieve blaas tot rust kunnen brengen.

Mannenmedicijn

Toevallig waren er al zulke enzymenremmers voor handen: Viagra en andere medicijnen tegen erectiestoornissen. “Dat kwam goed uit,” zegt Rahnama’i, “want Viagra bestaat al langer voor impotentieklachten en is een veilig medicijn gebleken. Dat maakt het eenvoudiger om het uit te proberen voor andere behandeldoeleinden. En het werkte: Viagra bleek een gunstig effect te hebben op een overactieve blaas.” En hoewel het middel tot op heden alleen is uitgeprobeerd op mannen, denkt Rahnama’i dat ook vrouwen met dit probleem profijt zullen hebben van het mannenmedicijn. “Voor de enzymenremmende werking van het middel speelt het geslacht geen rol. Nieuwe studies moeten dat gaan uitwijzen.”