Kijk mam, zonder personeel!

Nederland is een van de Europese koplopers in het aantal zzp’ers. Waren we eerst een land met vaste dienstverbanden, cao’s en werknemersrechten, nu zijn we een land van zelfstandigen. En onzekerheid.

Golf van zelfstandigen

Waar komt die golf van kleine zelfstandigen vandaan? Die heeft een paar oorzaken. Ten eerste zijn er de economische omstandigheden. Tijdens de recessie van acht jaar geleden en in de periode daarna besloten veel mensen die op straat kwamen te staan om voor zichzelf te beginnen. De bouw – een van de hardst geraakte sectoren – is niet voor niets, na de adviesbranche, de sector met het grootste aantal zzp’ers. Ook in de financiële sector sneuvelden veel banen en ook veel van die mensen kozen voor een zzp-bestaan.

Voor jou tien anderen 

Nederland is in korte tijd een van de Europese koplopers geworden in aantal zzp’ers. Ruim twaalf procent van de werkende bevolking werkt alleen, als eenmanszaak. Het Europees gemiddelde ligt rond de tien procent. De opkomst van de zzp’er is dan ook bijna nergens zo snel gegaan als hier. Van een land met vaste dienstverbanden, cao’s en werk-nemersrechten is Nederland in rap tempo een land van zelfstandigen geworden. Met alle onzekerheid die daarbij hoort. Want ondernemerschap is mooi, maar lang niet iedere zzp’er is een geboren onderne-mer en niet elke eenmanszaak is een goedlopend bedrijf. Veel zzp’ers hebben grote moeite om het hoofd boven water te houden. Als je dan ook nog eens elke dag het risico loopt om opdrachtgevers te verliezen of ziek te worden, wordt het zzp’erschap een stressvol bestaan. Met name laagopgeleide zzp’ers hebben het moeilijk; ze hebben vaak een minder sterke positie tegenover hun opdrachtgevers – voor jou tien anderen – en moeten daardoor vaak genoegen nemen met lage vergoedingen.

Mooie droom vs. sobere onzekerheid 

Iedereen lijkt er wel van doordrongen dat er iets moet worden gedaan aan de positie van de zzp’er. Vooral ook omdat inmiddels wel duidelijk is dat flexibele arbeid geen tijdelijke hype is. Steeds meer bedrijven richten hun activiteiten in met een ‘flexibele schil’ rond een harde kern van vaste krachten. Met behulp van internet zijn veel gewenste disciplines op afroep in te huren. Dan is het moeilijk te verdedigen dat die vaste kern van allerlei goudgerande arbeidsvoorwaarden kan genieten, terwijl de huurlingen van buiten, afgezien van een magere vergoeding, geen enkele vorm van zekerheid krijgen. Zolang dat het geval is, blijft het zelfs voor verstokte zzp’ers moeilijk om te kiezen voor een mooie droom van vrijheid en ondernemerschap en niet alsnog te vluchten in de sobere zekerheid van een vast contract. Nu de economie weer wat beter draait zijn klassieke banen ook weer wat vaker beschikbaar dan voorheen – er is weer vraag naar loodgieters en timmermannen in loondienst. Niet zo vreemd dus dat het aantal zzp’ers in 2016 voor het eerst deze eeuw niet meer toenam. Zelfstandig is nog altijd iets anders dan zelfredzaam.

Tekst: Pieter Kort