Op goede voet

Zo’n 26 botjes, 33 gewrichten, 19 spieren en talloze bundels zenuwen: in onze voeten komen nogal wat ‘onderdelen’ bij elkaar. Geen wonder dat we vroeg of laat last kunnen krijgen van onze voeten. Ons lichaam slijt in de loop der jaren, dus onze voeten ook. Gewrichten kunnen verstijven en door veranderingen in gewicht of activiteit komt er meer belasting op de voet. En dat kan beschadigingen tot gevolg hebben. Wanneer de stand of de afwikkeling van de voet verandert, ontstaat er soms bijvoorbeeld een ontsteking aan de peesplaat onder de voetzool (fasciitis plantaris). Dat kan behoorlijk pijnlijk zijn, met name ’s ochtends bij het opstaan.

Ouderwetse steunzolen

Registerpodoloog Mieke Stroeve behandelt klachten aan de voeten en klachten die in relatie staan tot de houding, zoals knie-, heup- en rugklachten. Die klachten kunnen vanuit de voet ontstaan. Een bekende voetklacht is pijn onder de voorvoet. Stroeve: “Onder de voet zitten vetkussentjes die zorgen voor demping. Als dat vetkussen verschuift of kapot gaat, sta je op de botjes – niet fijn. Natuurlijk kun je die pijn verlichten met een zooltje en een goed schoenadvies. Maar het is beter om problemen te voorkomen door de voetspieren actief te trainen.”

Andere lichamelijke klachten

Voetproblemen leiden soms ook op andere plekken van het lichaam tot klachten. Door artrose, oftewel kraakbeenslijtage, kunnen de gewrichten minder goed bewegen. Zo hebben veel mensen last van een stijve grote teen. Hierdoor wikkelen ze hun voet anders af wat consequenties heeft voor de voet, maar soms ook hoger in het lichaam klachten geeft, tot de rug en schouders aan toe. Met behulp van een zooltje in de schoen corrigeert Stroeve de stand van de voeten, waardoor de klachten verminderen of verdwijnen. “De steunzolen van vroeger, die de voet in een bepaalde stand zetten, worden nauwelijks meer gemaakt. We kijken nu vooral of iemand zijn voet goed kan afwikkelen.” Een registerpodoloog werkt hierbij vaak samen met andere disciplines, zoals de fysiotherapeut en de pedicure.

Strakke schoenen

Door de jaren zijn we onze voeten anders gaan gebruiken. Zo gaan we om ons zittende werk te compenseren in onze vrije tijd vaak intensiever sporten. Dat geeft een grote kans op voetklachten. Verder wordt met de jaren de huid van de voeten kwetsbaarder. “Om de huid te verdedigen, ontstaat er vaak hard en stug eelt dat kan trekken aan de huid eronder,” verklaart pedicure Tineke de Beer. “Daardoor kun je kloven krijgen bij de hielen. Vaak ontstaan er ook likdoorns, heel pijnlijk. Dat kan trouwens ook door het dragen van te strakke schoenen. Likdoorns kun je het beste bij de pedicure laten verwijderen. Zelf eelt wegvijlen is niet zo verstandig, omdat je de gezonde huid eromheen kunt beschadigen.” De Beer raadt verder aan om elke dag na het douchen de huid in te smeren met een hydraterende voetencrème. Zo blijft de huid soepel en scheurt ze niet zo snel.

Liever niet gehakt

Veel voetklachten komen voort uit het dragen van onjuist schoeisel, blijkt uit onderzoek van het NIPO. Het dragen van hoge hakken is een beruchte. Als je op hoge hakken loopt, verandert de hoek tussen het hielbeen en de voorvoet. Er komt veel meer gewicht op de voorvoet dan op de hiel. Zo kan bijvoorbeeld een hallux valgus ontstaan, een vorm van artrose die scheefstand van de grote teen veroorzaakt, met een knobbel aan de buitenkant ervan. Stroeve: “De aanleg hiervoor zit vaak in de familie, maar veel op hoge hakken lopen en te strakke schoenen dragen verergeren het probleem.”

Wissel af

Moeten die chique naaldhakken dan maar in de vuilnisbak? “Nee hoor, bij een dinertje kun je best een keer je stilettohakken aan, maar doe het niet als je de hele dag op een beurs moet staan,” raadt Mieke Stroeve aan. “Kies de schoenen bij de activiteit. Trek tijdens een dag winkelen stevige schoenen aan, het liefst met veters omdat de schoen dan optimaal steun geeft. Wil je toch op hakken lopen, neem ze dan niet hoger dan drie à vier centimeter.” Instappers hebben een standaardmaat en zijn dus niet handig bij knokkels en andere voetvergroeiingen. Ga je hardlopen, laat je dan goed adviseren in de betere speciaalzaak. Bij dansles zijn gladde zolen fijn en als u in de zorg werkt, heb je meer aan stroeve zolen. Verder geldt: wissel verschillende schoentypes geregeld af. Stroeve: “Een slipper is geen schoen, daar moet je eigenlijk niet drie maanden continu op lopen. Je gebruikt je voet dan te eenzijdig. En draag ook niet de hele week hetzelfde paar sneakers. Je voeten gaan erin transpireren. Dus wissel af, zo kunnen de sneakers gelijk ventileren.”

Wie de schoen past

Nog wat tips voor bij het schoenen kopen. Altijd goed om de voeten weer eens te laten opmeten, qua lengte én breedte. De voeten zakken in de loop der jaren in waardoor de verhoudingen anders worden. De standaardmaat 39 die je altijd had, kan best veranderd zijn. Bij de betere schoenenzaak hebben ze tegenwoordig ook breedtematen. Wat is een goede schoen? Stroeve: “Dat hangt af van je voettype. Zo kan een holle voet beter een hakje dragen en is een platte voet gebaat bij een stevige schoen. Check ook de buigzaamheid van de zool. Als een schoen te stijf is waar je voet wil buigen, heb je een probleem.” En vergeet niet op het materiaal te letten. Zo zijn lakschoenen nu in de mode, maar rekt lakleer totaal niet mee.

Voetengymnastiek

■ Loop geregeld op blote voeten, dat is goed voor de ontwikkeling van de voetspieren. (Bij diabetes kun je beter op schoenen lopen.)
■ Kun je de tenen niet meer goed buigen? Maak ze soepeler door geregeld met de tenen een handdoek over de grond naar u toe te trekken.
■ Geef de voeten en enkels ’s ochtends een warming-up: beweeg de voeten en tenen een paar minuten voor het opstaan. Je zult merken dat het opstaan dan soepeler gaat.

Tekst: Annemarie van Dijk