Deel 4: een lucht zonder bommen

En toen kwam je aan in Nederland, na een lange, misschien helse reis. Waarbij je niets kon meenemen – op twee plastic tasjes na. Wat denk je dan? Nada Golic (1959) verliet Bosnië toen ze 35 was. De porseleinen pandabeertjes, die ze van haar beste vriendin kreeg, droeg ze de hele vlucht bij zich.

“Vlak voordat we zouden vluchten, vroeg mijn zoon van 11 of hij zijn speelgoedauto mee mocht nemen. Dan moet je als moeder dus zeggen: ‘Nee kind, daar hebben we geen plaats voor.’ We hadden twee plastic tasjes, dat was het. Het enige waardevolle bezit dat ik meenam, waren de piepkleine porseleinen beertjes die ik van mijn beste vriendin had gekregen. Omdat ze, samen met een paar foto’s, het enige zijn wat ik nog heb uit Bosnië, bewaar ik ze angstvallig voorzichtig in mijn nachtkastje.

Sinterklaasintocht

In Bosnië heb ik lang gedacht: die oorlog, dat gaat wel over. We zijn verstandige mensen, hier komen we uit. Maar op een gegeven moment dacht ik: dit is mijn land niet meer. Wat doe ik hier nog? We kwamen in november in Nederland, tijdens de Sinterklaasintocht. Eindelijk weer blijdschap. Verklede mensen, liedjes, en dan die koekjes die werden gestrooid – pepernoten, leerde ik later. En ik weet ook nog dat ik dacht: die Nederlanders zijn allemaal verkouden! Ik vond de taal nogal nasaal klinken.

Self made country

In de eerste jaren moesten mensen me veel uitleggen. Zoals die ene keer, toen ik een oude pop voor een huis zag staan. Wat moest dat gekke ding voorstellen? Het bleek een Sarah te zijn. Ook zoiets: tassen die uit het raam hingen als kinderen geslaagd waren. Wat me veel energie kostte, waren de wetten en regels die ik moest leren. Hoe loopt de ziekteverzekering? Belastingaangifte? Dat moet je hier zelf doen, in Bosnië niet. Maar hard werken voor je eigen geluk hoort erbij, hier in Nederland. Dit land is een self made country. Dat zie je ook terug in het volk: Nederlanders zijn optimistisch, gaan door. Ik vind het wel gevaarlijk dat er nu ook hier mensen zijn die haat zaaien. Ik zag in Bosnië wat dat met een land kan doen. Daarom besloot ik mijn verhaal op te tekenen in een boek*. Haat kan alles kapotmaken. Daar moeten we voor waken. Met z’n allen.”

*Hoop doet leven, Nada Golic, € 16,95, bol.com

Lees hier het verhaal van George Madanli terug

Productie en tekst: Lisanne van Sadelhoff | Beeld: Mark Uyl | Styling: Paula Schouten | Visagie: Minke Boeijen