Boekenclubrecensie Karl Ove Knausgard – Lente

De eerste twee delen Herfst en Winter uit de reeks De Vier Seizoenen heb ik niet gelezen, maar dat vormde geen belemmering om te kunnen genieten van deze indrukwekkende driedelige novelle.

Een dag
In ‘Lente’ wordt het leven beschreven aan zijn dan nog maar twee maanden jonge dochter Anne. Hij vertelt zijn kind tijdens een rit van zonsopgang tot zonsondergang over de wereld die ze nog moet leren kennen. Ze zijn onderweg naar het ziekenhuis waar haar moeder Linda is opgenomen voor behandeling van een depressie. Als vader heeft Karl Ove Knausgård de zorg voor hun vier kinderen op zich genomen, maar hij zou liever ergens gaan zitten schrijven.

‘Ik weet niet hoe je leven zal zijn, ik weet niet hoe het ons zal vergaan, maar ik weet hoe jouw leven is, en hoe we het nu maken, en aangezien je je hier niets van zult herinneren, nog niet het kleinste dingetje, zal ik je een dag uit ons leven vertellen, de eerst lente dat je erbij was.’

De eerste weken van haar korte leven heeft hij geen contact kunnen krijgen met deze baby en hij was zelfs bang dat ze een hersenbeschadiging zou hebben opgelopen door overmatig medicijngebruik door de moeder. Maar na enige tijd zag hij blijdschap in haar ogen en ging zich afvragen wat voor persoonlijkheid dit kind zou hebben? En vraagt zich meteen af wat persoonlijkheid eigenlijk is.

Werkelijkheid
Hij vertelt zijn dochter over werkelijkheid en wat hij als werkelijkheid ervaart. Dit kenmerkt naar mijn mening ook de manier van schrijven van deze auteur.

‘Steeds vaker komt het me voor dat we in twee werkelijkheden leven, een is fysiek, materieel, biologisch, chemisch, dat is de wereld van de dingen en de lichamen, die we misschien de werkelijkheid van de eerste graad zouden kunnen noemen, en een is abstract, immaterieel, taal en gedachten betreffend, dat is de weeld van de relaties en het sociale, die we de werkelheid van de tweede graad kunnen noemen. De eerste werkelijkheid wordt gestuurd door wetten… …terwijl de tweede werkelijkheid relatief en onderhandelbaar is.’

Zelfmoord
De vader van de auteur sprak soms over zelfmoord als fenomeen. Hij las over zelfmoorden en besprak deze met zijn zoon. Indertijd begreep de auteur niet dat het altijd een reden heeft dat iemand het over een bepaald onderwerp heeft en vraagt zich later af waarom hij dood wilde.

‘Hij was een mens zonder bindingen. Hij heeft er een keer over geschreven in zijn dagboek, dat hij altijd een heel eenzaam mens was geweest… Je begrijpt, de schoonheid van deze wereld betekent niets als je er alleen in staat.’

Spanning
Terwijl je verder leest in ‘Lente’ voel je dat er een bepaalde spanning wordt opgebouwd. Geen spanning zoals in een thriller het geval is, maar de auteur werkt duidelijk naar een eind toe.Het steeds weer teruggrijpen naar het verleden en dat combineren met het uitspreken van hoop op een leven met mooie ervaringen voor zijn dochter zijn bovendien ontroerend om te lezen. Hier noemt hij de vier seizoenen in de hoop dat zijn dochter ook met de duistere kanten in het leven om zal kunnen gaan.

‘Iets in mij herinnerde zich het gevoel van op dat gras lopen toen ik klein was en het hele jaar in dat bos rondliep, toen ik zonder dat ik het wist een reservoir aan natuurgevoelens opbouwde, die als een lawine konden losraken als iets onverwachts ze tot leven wekte – het geluid van een vogel in de lente, de koele, als het ware glanzende lucht op een zomermorgen, de geur van de natte sneeuw in de winter, de mist in het donker op een herfstavond. Ik hoopte dat jij en je broer en zussen dat ook zouden hebben als jullie volwassen waren.’

Na al dit moois lees ik woorden die er uitsluitend staan omdat met de uitgever een bepaald aantal woorden afgesproken is, zo lijkt het. Dat valt me dan weer rauw op mijn dak.
‘We reden de heuvel af, over de vlakte, de volgende heuvel op en name de afslag naar Helsingborg, door een zwak glooiend, ondefinieerbaar gebied, stad noch geen-stad, en kwamen toen bij de grote rotonde, de weg werd als het ware een paar honderd meter lang ingesloten door gebouwen…’

Dit neemt niet weg dat over het algemeen hier sprake is van een pracht van novelle, geschreven op de onnavolgbare wijze van Karl Ove Knausgård.
Ik heb ‘Lente’ graag gelezen.

Mieke Schepens