Verlang zo lang je kan

Een fijne baan, een sprankelende relatie, (klein)kinderen, verre reizen, een bed & breakfast: we verlangen van alles en dat is maar goed ook.

Ruut Veenhoven, emeritus hoogleraar sociologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam neemt Ik vertrek als voorbeeld. Het programma appelleert sterk aan het grote verlangen van veel mensen naar ‘iets anders’. Dat verlangen geldt vooral voor 40+’ers. “Mensen in deze leeftijdsgroep hebben vaak een gezin en netjes carrière gemaakt. Ze hebben hun leven op de rit en willen – in elk geval in gedachte – weg van het kunstje dat ze kennen.

Blijven dromen

Bij de een resulteert dat in het verlangen naar een nieuwe partner, een ander droomt over een tweede carrière, een groter huis of een camping in Zuid-Frankrijk.” Voor het gros blijft het bij dat verlangen. Om praktische redenen – een hogere hypotheek is onmogelijk – of omdat capaciteiten en vermogens niet aansluiten op het verlangen. Daarnaast zijn onze verlangens soms volledig in strijd met onze behoeften. “Je kunt verlangen naar een spannende reis, maar omdat je een grote behoefte hebt aan veiligheid, maak je de reis nooit. Dan is het, onbewust, een vals verlangen: je wilt iets, maar het gaat in tegen je natuurlijke behoefte.”

Verzinsels

Verlangens zijn cultureel bepaald, voorstellingen van iets wat we willen, verzinsels. Maar zonder concrete verlangens kunnen we onze behoeften niet bevredigen. Verlangens zijn onderling inwisselbaar, behoeften niet. “Honger kan niet worden gecompenseerd met sociaal contact, maar een carrière in de kunst is vervangbaar door een loopbaan in het bedrijfsleven.” Het is gemakkelijker om het verschil tussen behoeften en verlangens te beschrijven dan van een concrete wens aan te geven of het om een verlangen of behoefte gaat, beaamt Veenhoven. Zin hebben in seks bijvoorbeeld: verlangen of behoefte?

Seks

“Van nature hebben wij een behoefte aan seks. Dat leidt meestal tot seksuele verlangens. Maar het verlangen naar seks wordt ook gevoed door de norm dat het erbij hoort.” Een ander voorbeeld: een kinderwens. Volgens aanhangers van de theorie van het voortplantingsinstinct is dit een aangeboren behoefte. Volgens Veenhoven – hij schreef daar al eerder over in Freya magazine – is het een keuze, te vergelijken met het streven naar een bepaalde carrière of het verlangen om te emigreren. “Wat niet betekent dat de kinderwens moeiteloos voor een andere keuze kan worden ingeruild. Maar een carrière of geliefde waar je je zinnen op hebt gezet, kun je ook niet zomaar vergeten.”

Balans opmaken

Als we ouder worden, worden onze verlangens minder divers, aldus geluksprofessor Ruut Veenhoven. “We hebben vaak al het nodige gedaan, zijn wijzer, gevoelens gaan minder op en neer.” Volgens filosoof Coen Simon blijven we even verlangend in het leven staan. “Wel krijgen onze verlangens een andere vorm.” Dat zegt ook psycholoog Wilma Ferwerda. “Vooral 45+’ers maken de balans op. Door hormonale veranderingen en de levensfase. De eerste periode van hun leven zijn mensen bezig met het opbouwen van een vriendenkring, een relatie, carrière, gezin. Daar richten verlangens zich op: ‘als ik dat heb, word ik gelukkig’. Later gaan ze denken: is dat zo? Andere verlangens worden voelbaar, zoals het verlangen naar leven ‘vanuit je hart’ of naar meer ruimte voor jezelf.”

TEKST: MARIEKE VENBRUX