Deel 2 | Tramlijn begeerte
Van boekje tot ballet, van ets tot neon: vooral de kunst wil en kan onze verlangens verbeelden.
De laatste vier haltes op een wild slingerende route die in het teken staat van verlangen!
Je houdt de ezel een wortel voor en hij loopt. Je houdt de mens een geheim voor en zijn verlangen naar de onthulling zet hem in beweging. Zodra de ezel de wortel krijgt, staat hij stil. Zodra het geheim bekend is, staakt het verlangen – één bevrediging lang. Dan begint hetzelfde liedje opnieuw. Een vreemd mechanisme is het: dat van het verlangen dat ondanks zichzelf niet vervuld wil worden.
Reclamemakers weten er wel weg mee en beloven gouden bergen bij de aanschaf van hun product. Stripteasedansers verhe en het tot spel: wees onvoor- spelbaar en laat zo lang mogelijk iets te raden over. Dichters, denkers en kunstenaars willen het verlangen zelf ontrafelen. Uiteindelijk. Ze scheppen er liefdes- koppels voor als Romeo en Julia, dolende personages als Don Quichote, of ze zingen zelf – zoals Bob Dylan – het lied van verlangen. I want you. So bad.
1. Bouquetreeks
De kurk waarop bouquetreeks-uitgeverij Harlequin drijft, is het verlangen van de vrouw speciaal te zijn. Zo speciaal dat de ruwe bolster pas in haar armen zijn blanke pit ontdekt en koestert. Kijk maar naar de titels uit de catalogus: Bedrog en verlangen, Wilde begeerte, Trots en verlangen, Onafwendbaar verlangen, Door verlangen gevangen, Verlangen naar de prins, Verlangen naar de sjeik en ga zo maar door.
De verhaallijn verloopt altijd volgens dezelfde clichés: een vrouw ontmoet een woest aantrekkelijke, puissant rijke, arrogante, botte man. De man wijst de vrouw af. Hij kust haar toch. Het romantisch vuur wakkert aan. De man valt als een blok voor de vrouw, heeft geen oog meer voor anderen en wil zich settelen. En ze leefden nog lang en gepassioneerd. Niet alle clichés zijn waar, zullen we maar zeggen.
2. Romeo & Julia
2. Romeo & JuliaShakespeare
Een en al smachten, met alle vervelende emoties (jaloezie, ongeduld, agressie) die dat kan oproepen. Vervuld verlangen ook, want de originele Romeo en Julia trouwen al na één balkonscène en zien ook nog kans daarop de Veronese bedstede te delen. Daarna gaat het mis. ‘These violent delights have violent ends and in their triumph die, like fire and powder, which as they kiss consume.’ Shakespeare wist Prokofjev hiermee te bewegen tot het beroemde ballet, Bernstein tot een West side story en Baz Luhrmann tot een zinderend puberverhaal (met Leonardo DiCaprio en Claire Danes). Want dat wist de oude bard ook al: pubers, díe kunnen pas verlangen.
3. Het raadsel der begeerte – mijn moeder, mijn moeder, mijn moeder
Salvador Dalí
Surrealist Salvador Dalí schrijft in zijn autobiografische notities dat vrouwen hem angst hebben ingeboezemd sinds zijn moeder toen hij klein was zijn penis in de mond had genomen. Voeg daarbij Dalí’s interesse in het gedachtegoed van Freud en het onderbewuste.
Kijk dan naar het schilderij uit 1929 van het verwrongen lichaam dat is omringd door symbolen – de vader, een vis, een sprinkhaan, een dolk en een leeuwenkop – en je bent nog wel wat uurtjes zoet met psychologiseren.
4. Desire
4. DesireU2
Met Desire parodieerde U2 in 1988 de hebzucht van politici en religieuze prekers. Paradoxaal genoeg legde het nummer de band zelf ook geen windeieren. Het werd de allereerste nummer 1-hit voor U2 in Engeland. Inderdaad: verlangen kan een krachtige motor zijn.
TEKST: MAARTJE DEN BREEJEN
Lees ook: Deel 1 | Tramlijn begeerte
