Vervlogen project

Het is de meest ongrijpbare emotie die we kennen maar ook ons leven lang koesteren. Hoop. Wat is dat precies? En wáár hopen we op, wat kopen we ervoor? Kunnen we zonder of is hoop echt een eerste levensbehoefte? Lees hier deel 1!

Durf te hopen

Durf is cruciaal binnen hoop. Iets waar je echt op hoopt, kan ook mislukken of niet doorgaan. En daar sta je dan, in je blootje met je valse hoop. De kunst van het hopen houdt in dat je je op zo’n moment niet van de wijs laat brengen. Ergens moet de motor blijven draaien, dus je gaat onvermoeibaar door met hopen dat het de volgende keer wél lukt. En hoe onmogelijk het voor de wanhopers, zwartkijkers en pessimisten onder ons ook mag lijken, de boodschap van de deskundigen op dit gebied luidt unaniem: iedereen kan leren hoopvol te worden.

Positieve pschychologie

Een aantal psychologen houdt zich sinds begin deze eeuw bezig met positieve psychologie. Dat wil zeggen: ‘de gewaardeerde subjectieve ervaringen als welbevinden en tevredenheid (in het verleden), hoop en optimisme (voor de toekomst) en flow en geluk (in het heden)’. Doel is mensen sterk en veerkrachtig leren worden. Het belangrijkste recept daarvoor? Hoop.

Hopamine

Allereerst zou je je moeten aanleren de aandacht voor het negatieve naar het positieve te verschuiven. Je verzekert jezelf dan meteen al van een flink shot ‘hopamine’. Klinkt dit gekunsteld? Denk je misschien: waarom zou ik mijzelf veranderen in de wetenschap dat de wereld alsnog ten onder gaat? De crux: precies met díe vraag stap je in de eerste verraderlijke valkuil op de weg naar hoop. Je móet de wereld namelijk helemaal niet willen veranderen. Omdat dat in de meeste gevallen niet kán. De club van positieve psychologen draait het om: juist als we onze manier van denken over de wereld veranderen, bereiken we een staat van aanhoudende hoop. En een ‘hoopvolle oriëntatie voedt het subjectieve welbevinden en versterkt de psychologische veerkracht’. Van jou, van ons allemaal.

Dappere idealisten

Wie de zoete smaak van hoop kent, weet dat hopen op de jackpot in de loterij daar een slap aftreksel van is. Afwachtend hopen dat de ruzie met je broer of beste vriend vanzelf overwaait: helaas. Natuurlijk kún je die miljoenen winnen en misschien staat je broer plots weer vrolijk op de stoep. Maar is het hoop in de ware zin van het woord? Nee. Want voor echt vervullende hoop moeten we iets doen waar we misschien eerst voor terugdeinzen, namelijk: risico’s nemen.

Vervlogen project

Het risico van een idealistisch bedrijf beginnen, praten over onze misschien nu nog absurd klinkende idealen, taboes doorbreken. Pas als je diep vanbinnen aanvaardt dat je hoop kan vervliegen, je project kan mislukken of je ideaal nog eindeloos ver weg lijkt; op dat moment heb je van hoop een levenshouding gemaakt. Gelijke rechten voor vrouwen en homoseksuelen: ze kwamen er dankzij hoopvolle, idealistische individuen die elkaar opzochten in een wereld waarin vrouwen nog niets te zeggen hadden en homoseksuelen in gevangenissen of psychiatrische klinieken belandden. Of kijk eens naar een tv-programma als Het familiediner: zijn de dappere helden daarin niet juist diegenen die de brief aan het programma hebben geschreven en dus actief hopen dat tante A en zwager B hun jarenlange vete eindelijk eens beëindigen?

Open hart

Bevredigender kan hoop niet zijn en hoe verdrietig ook als de bemiddeling niks oplevert (de hoop is voorlopig weer vervlogen), toch zal degene die de boel in gang heeft gezet ook tevreden zijn: ik heb er in elk geval alles aan gedaan. En dat geldt evenzeer op maatschappelijk vlak, of het nu de vrijwilliger is die kleding inzamelt voor een ontwikkelingsland of degene die de dozen van de Voedselbank vult. Ze lossen er niet meteen hele problemen mee op maar geven hun hoop vleugels door te dóen. En de échte geluksvogels maken van hoop natuurlijk hun (betaalde) baan. Hoop begint met verbeeldingskracht, schrijft activistisch journalist Rebecca Solnit in Hope in the dark: Hopen is gokken. Het is wedden op de toekomst, op je verlangens, op de mogelijkheid dat een open hart en onzekerheid beter is dan somberheid en veiligheid. Hopen is gevaarlijk en toch het tegenovergestelde van angst. Want leven is risico’s nemen.