‘Niemand zal mij helpen’

Een leven vol gezelligheid en hartelijkheid. Dankzij haar oma en tantes wist socioloog en schrijver Jolande Withuis (1949) dat zo’n leven óók bestond. Ze groeide op in een communistisch gezin. Toen ze bij een goede psychiater terechtkwam, ging er een wereld voor haar open.

Met ph

“Zutphen-met-ph, ik was er als kind trots op dat ik wist hoe je dat moest schrijven. Als ik vroeg waarom ik daar was geboren terwijl we toch in Amsterdam woonden, kreeg ik geen duidelijk antwoord. In ons communistische gezin was alles politiek en ideologisch. Als ik geen antwoord op vragen kreeg dacht ik, braaf en ijverig kind dat ik was, dat het aan mij lag: ik had iets stoms gevraagd. Pas na de dood van mijn vader in 2009 hoorde ik waarom we in Zutphen zaten: hij was door zijn oorlogservaringen in 1948 psychisch en fysiek ingestort.

Een rustkuur in zijn geboorteplaats moest hem weer op de been helpen. Lang bleven we daar niet. Ik ben van juli 1949, mijn broer Max van december 1950 en toen woonden we net in Amsterdam – weet ik dankzij het gedetailleerde BVD-dossier van mijn vader.”

Geen hulp

“Toen ik met koppeltjeduiken een gat in mijn hoofd viel, liep ik terwijl het bloed over mijn kleren stroomde met mijn hand tegen mijn hoofd gedrukt naar huis. Een heel eind verderop. Ik wist: ik kan niet om hulp vragen want wij zijn de vijand. Dat is natuurlijk onzin. Niemand dacht toen: daar loopt een vuile communist. Maar ik was 5 jaar oud en dacht: niemand zal mij helpen.

Dat geeft aan hoe ik de wereld zag: wij waren de vijand. Dat zeiden mijn ouders niet maar ze droegen het wel uit. Ik mocht op school niet vertellen dat mijn vader redacteur was bij dagblad De Waarheid; later kregen Max en ik te horen dat we door de telefoon nooit namen mochten noemen of afspraken mochten maken. De BVD luisterde mee! Er was voortdurend het besef een soort vervolgde of illegaal te zijn. En van ouders die de vijand zijn, word je als kind heel loyaal.”

Wil je meer lezen over waar Jolande Withuis vandaan komt? Dit lees je in het nieuwe nummer. Deze koop je onder andere in onze shop.

TEKST: LIDDIE AUSTIN | BEELD: MARCEL BAKKER | VISAGIE: MINKE BOEIJEN