Hoi. Vriendjes worden? En je was vriendjes. Een half leven later is dat zo makkelijk niet meer, het lijkt bijna onmogelijk zelfs. Terwijl je net zo veel behoefte aan verbinding hebt als toen. En je daar niet de enige in bent. De oplossing is in zicht!
Casual vriendschappen
Mijn buurt verandert snel en deze zomer organiseerde een aantal nieuwe buren een straatborrel in een café in onze buurt. ‘Beter een goede buur dan een verre vriend’ stond er op het door de brievenbussen geschoven A4’tje. Wat een goed initiatief, dacht ik. Ik woon hier vier jaar en ken nog niemand aan dit plein. Vrienden genoeg in de stad, in het land en in het buitenland, maar wat zou het heerlijk zijn om vrienden in de straat te hebben. Bij wie ik misschien zomaar kan aanwaaien voor koffie of een wijntje. Dat is wat ik het meeste mis van toen ik jonger was: casual vriendschappen. Vrienden die je zag wanneer je ze zag. Met wie je niet hoefde af te spreken.
Tien jaar oudere buurvrouw
Maar daar gaan we al. Verwachtingen. Want er staat ‘goede buur’, niet ‘goede vriend’. Volgens mij hebben de buren allemaal jonge kinderen. Zitten die te wachten op een minstens tien jaar oudere buurvrouw? En eigenlijk kan ik niet. Ik heb een deadline. Hoeveel van dit soort uitnodigingen heb ik de afgelopen jaren al afgeslagen door werk en andere verplichtingen?
Toen ik nog studeerde had ik gerust drie van dit soort feestjes op een dag. Als het even kon verdeelde ik mijn tijd dusdanig dat ik niemand teleur hoefde te stellen. Zelden lukte dat. Maar het gaf niet, de week erop zag ik hen weer ergens en was de lucht geklaard. Omdat op tijd geen limiet leek te zitten, maakten we genoeg mee om diepe banden te smeden. Die tijd is voorbij.
De agenda staat niet meer vol spontane sociale evenementen en de goede vrienden van toen wonen van Bilthoven tot Stockholm en van Rosmalen tot Nice. En ik ben heel slecht in het onderhouden van vriendschappen. Ik neem zelden het initiatief en als ze mij uitnodigen op korte termijn, heb ik vaak een deadline of iets anders prangends. En als ze mij uitnodigen op de lange termijn durf ik niet toe te zeggen omdat ik een nogal ongeregeld leven heb met veel buitenlandtripjes en iedere twee maanden een nieuwe opdrachtgever die ik honderd procent wil geven. Plannen is moeilijk en niets afspreken is beter voor de vriendschap, dan steeds op het laatste moment afzeggen, is mijn ervaring. Terwijl er zat avonden zijn dat ik alleen zit en dolgraag een wijntje met ze zou drinken.
Behoefte aan verbinding
Of je nu 20, 40 of 60 bent, zonder uitzondering hebben we behoefte aan sterke verbindingen, zegt hoogleraar sociologie en vriendschapsonderzoeker Beate Volker van de Universiteit van Amsterdam. “Maar het klopt dat het aantal vrienden afneemt met de jaren en dat we minder makkelijk nieuwe vrienden maken omdat we niet vaak meer op plekken komen waar dat makkelijk gebeurt. Maar de kwaliteit van bestaande vriendschappen blijft en wie nieuwe vrienden wil maken, slaagt daarin als je je ervoor openstelt.”
De meeste goede vrienden hebben elkaar ontmoet tijdens de opleiding. Volker: “Het ontstaan van vriendschap is een bijproduct. Het gaat vanzelf omdat je veel samen doet en elkaar nodig hebt voor praktische zaken als werkgroepjes en verhuizingen.” In de jaren daarna maken mensen ook vrienden op het werk. “Net als in de studententijd zie je elkaar dagelijks en de sfeer is veelal veel minder zakelijk dan vroeger,” zegt emeritus hoogleraar sociologie Iteke Weeda, schrijfster van het boek Vriendschap in beweging. “Vroeger kwam het voor dat een man op zijn vijfentwintigjarige jubileum een bloemetje kreeg voor zijn vrouw en dat ze dan pas ontdekten dat hij al vier jaar gescheiden was. Dat zal nu niet meer gebeuren.”
Seksuele aantrekkingskracht
Ik heb het wat dat betreft getroffen. Doordat ik aan korte, intensieve projecten werk, ontmoet ik veel slimme, flexibele mensen. Door de druk waaronder we werken, vallen maskers af en veel collega’s zijn vrienden geworden met wie ik geregeld wat ga eten of drinken. Vriendinnen die al die jaren voor dezelfde baas werken, maakten nieuwe vrienden onder de ouders van de school- of sportvriendjes van de kinderen. Of nieuwe vriendschappen beklijven, hangt af van aansluiting in kijk op het leven. Want nog meer dan in de liefde blijkt dat onze beste vrienden mensen zijn die heel erg op ons lijken: in opleidingsniveau, levensfase, communicatiestijl en uitstraling. En in sekse.
Gemengde vriendschappen
Mannen worden goede vrienden met mannen en vrouwen met vrouwen. “Voor mannen is samen dingen doen de basis,” zegt Weeda. “Terwijl vrouwen de neiging hebben dieper te graven. Gemengde vriendschappen zijn daarom minder logisch. Je zit niet op dezelfde golflengte.” En dat vind ik dan weer jammer. Ik studeerde in Delft en woonde met veertien jongens. Tot lang na mijn studententijd waren zij mijn beste vrienden en ik houd zielsveel van ze, maar ze zijn uitgewaaierd over Europa en als hun vrouwen er niet achteraan zitten, zien we elkaar nooit. Tot een jaar of tien terug doken we nog weleens de kroeg in als we toevallig op hetzelfde continent verbleven, maar nu veel huwelijken in het slop zitten, ben ik als vrijgezelle vrouw een bedreiging. Lang vond ik dat onzin, maar inmiddels weet ik beter. Ook uit onderzoek blijkt dat mannen het moeilijk vinden de scheidslijn te zien tussen vriendschap en seksuele aantrekkingskracht. Dat verklaart misschien waarom ik van hun vrouwen steeds minder hoorde. Helaas, want het zijn leuke vrouwen en ik mis hun mannen. Op een relatie was ik nooit uit.
Stiller
Nu ik er met iedereen over praat, blijk ik niet de enige die openstaat voor nieuwe vriendschappen. Bij velen is het stiller geworden. Door een verhuizing of scheiding, omdat de kinderen uit huis zijn, het pensioen onverbiddelijk was, of omdat we veranderd zijn en andere inzichten hebben gekregen – over het leven en onszelf – en daar andere vrienden bij horen.
“Toen na mijn scheiding sommige vrienden ‘haar kant’ kozen, ben ik op zoek gegaan naar nieuwe vrienden en dat bleek niet gemakkelijk,” zegt Harold (1965). “Het lukte niet om me open te stellen en ik luisterde ook nauwelijks naar wat anderen te vertellen hadden. Je staat toch sceptisch tegenover de kwaliteit van een vriendschap die net twee maanden oud is in vergelijking tot die met een studievriend die je vijfentwintig jaar kent. Maar sinds ik echt luister, zie ik dat de mannen met wie ik nu lange fietstochten maak, veel meer een spiegel zijn van wie ik nu ben dan die oude vrienden.”
Duwtjes in de rug
Dat Harold niet de enige is die voorzichtige, eerste stappen zet, blijkt uit het succes van de ‘Online vriendschapscursus 50+’ waarop sociologe Tamara Bouwman dit jaar promoveert. De onlinecursus is gebaseerd op de eerder al succesvolle, livecursus ‘Zin in vriendschap’ ontwikkeld door Nan Stevens, emeritus hoogleraar Toegepaste Sociale Gerontologie van de Vrije Universiteit Amsterdam. “Uit mijn resultaten blijkt dat mensen er baat bij hebben. Deelnemers voelen zich minder eenzaam,” aldus Bouwman. De cursus bestaat uit vijf lessen en behandelt achtereenvolgens ‘nieuwe contacten maken’, ‘relaties onderhouden’, ‘tijd online doorbrengen’, ‘een betere vriend(in) worden’ en ‘verwachtingen van vriendschap’.
“Het begint eenvoudig. Het zijn duwtjes in de rug,” aldus promovendus Bouwman. “Zoals de opdracht om naar een activiteit in de buurt te gaan en na een gesprekje met iemand te zeggen ‘Ik vond het erg leuk. Ben jij er volgende keer weer?’ of ‘Mag ik je toevoegen op Facebook?’ En bij ‘contacten onderhouden’ krijg je de opdracht iemand die je lang niet hebt gesproken hebt een mailtje te sturen met ‘Ik moest laatst aan je denken’. Het lijkt allemaal heel vanzelfsprekend, maar je moet bedenken dat mensen het vaak lang niet meer gedaan hebben.” Daarna komen de moeilijkere lessen: het aangeven van wensen en grenzen, bijvoorbeeld bij nieuwe vrienden die meteen hele dagen blijven plakken. En het in toom houden van verwachtingen, want de ander wil misschien niet meer dan dat kopje koffie af en toe.
Iedereen zoekt
Wat bemoedigend is, is dat uit onderzoek blijkt dat veel meer mensen op zoek zijn dan je denkt. Omdat er steeds meer mobiliteit is (mensen verhuizen vaker voor werk), mensen vaker alleen staan (door verbroken relaties en langer zelfstandig wonen) en kinderen steeds vaker verder weg wonen. Uit alle onderzoeken blijkt dat de rol van vriendschappen in het leven van ouderen fors in belang is toegenomen. En het is echt niet zo dat anderen het allemaal wel op orde hebben. “Veel mensen dragen oude vrienden mee in hun hart, maar maken steeds nieuwe,” zegt Weeda. “Je kan tot de laatste dag van je leven vrienden maken.”
Dat zie ik bij mijn ouders van 93 en 78. Tot de hartstilstand van mijn vader vier jaar geleden, maakten ze nieuwe vrienden op een sportclubje voor ouderen. Een van hen belde 112, een ander deed de hartmassage tot de ambulance kwam. Elkaars leven redden schept ook een band. En hun nieuwste vrienden zien ze elke dinsdagavond – na een ritje met de Canta – op de open eettafel in het dorp. En dat zeggen ze niet af. Ook niet voor ons. Ze hebben vier kinderen en zes kleinkinderen die in principe voor alles gaan, maar ook voor hen zijn vriendschappen nog heel belangrijk.
Hartstikke gezellig
En ik ben toch even langsgegaan bij die straatborrel. De nieuwe buren blijken helemaal geen nieuwe buren: ze wonen er langer dan ik! Ook zijn ze helemaal niet jonger en stuk voor stuk intelligente, open mensen die voor wildvreemden drankjes en hapjes halen en direct vertellen over hun angst over een carrièreswitch, hun emigratie vanuit Brazilië, hun blunders op de huizenmarkt en hun onmogelijke zonen die waarschijnlijk met stokken krassen op auto’s aan het maken zijn. Het is hartstikke gezellig. Misschien gaat het hierna niet verder dan ‘Hallo!’ of ‘Fijne avond!’ als ik langsloop, maar dat maakt niet uit. Goede buren of vriendschap, het moet ergens beginnen. Toevallig is er komende week een inspraakavond over de herinrichting van het plein. Misschien zie ik ze daar weer.
Stapsgewijs vrienden maken
1 . Leer eerst jezelf kennen. Keer je afgelopen 50 jaar binnenstebuiten. Wie ben je eigenlijk? Hoe ging je om met situaties? Zijn er onverwerkte trauma’s? Zorg je wel goed voor jezelf? Mochten de antwoorden onbevredigend zijn, begin dan te werken aan problemen die je makkelijk kan oplossen.
2. Zorg dat je fysiek en mentaal fit bent. Vrienden maken is lastig als je slecht in je vel zit. Probeer, als je dat al niet deed, licht te sporten of aan yoga te doen om jezelf lekker te voelen. En werk ook aan je gemoed: schrijf elke dag één ding op waar je dankbaar voor bent
3. Jaag passies na, niet mensen. Het werkt averechts om lukraak mensen achterna te zitten, niet waar? Haal dus eerst weer omhoog wat je passies, hobby’s en interesses zijn, en/of waar je je wild-enthousiast van wordt
4. Nodig mensen uit in jouw leven. Als je zover bent: zet de deur open! Wees proactief en wacht niet op die ander (want die wacht op jou. Organiseer een filmavond, wandeltrip, etentje of museumbezoek en als je toch bezig bent: een cocktail-avond.
Bron: huffingtonpost.com
Tekst: Marie-José Kleef | Illustratie: Katrin Funcke
