De ‘laatstewilpil’

Legaliseren of niet?

Zin 9 oktober 2018

Hij was even verkrijgbaar maar nu niet meer: de ‘laatstewilpil’. Een pil waarmee je uit het leven kunt stappen als jij er klaar mee bent. Veel te gevaarlijk om in huis te hebben, vond justitie. Verdrietig, vonden de duizenden leden van Stichting Uit Vrije Wil. Zij hebben de regie tot ‘het eind’ graag in eigen hand. Fotograaf Natalie Biryuchenko portretteerde er deze maand tien in Zin.

Voor

Het medicijn dat je op humane wijze, wanneer jij dat wil (desnoods zonder hulp of overleg) naar de andere wereld helpt: de ‘laatstewilpil’. Mag wie dat wil hem gewoon op zijn nachtkastje hebben liggen? Het zal Nederland ook eens niet zijn, die vooroploopt. Na legalisatie van zaken als abortus, euthanasie en het homohuwelijk hebben we het nu over de zelfverkozen dood. Die zonder medische noodzaak dus. Voorstanders – het zijn er steeds meer – zeggen dat zo’n ‘goede’ dood altijd beter is dan een ‘slechte’ dood. Je wilt tenslotte niet dat mensen uit wanhoop of verdriet voor de trein springen. Of eindeloos en onnodig fysiek of psychisch lijden. En er is een principieel punt: we hebben niet zelf voor dit leven gekozen. We doen ons best er wat van te maken maar mogen we dan alsjeblieft zelf beslissen wanneer het genoeg is?

Risicovol

Tegenstanders vind je vooral in religieuze kringen: het leven is ons door God gegeven, dus het is niet aan ons dat af te wijzen. Er is ook praktische weerstand: met gif in huis maak je het jezelf (of erger: anderen) té makkelijk om eruit te stappen. Risicovol, zeker als je bedenkt dat ook de ergste depressies vaak over gaan, en lijden aan het leven vaak niet met dat leven zelf maar met eenzaamheid te maken heeft.

Verlangen naar de dood

De discussie is vrij nieuw. Begin jaren 90 opperde Eerste Kamerlid Huib Drion om hoogbejaarden met betrekking tot hun levenseinde zelf de keus te geven. Sindsdien is het onderwerp altijd op de agenda blijven staan, ook omdat we met z’n allen steeds ouder worden. Bestond het leven vroeger uit drie fases – jong, volwassen en oud, nu tellen we er vier: jong, volwassen, ouder en bejaard. En dat laatste stadium kan heel wat langer duren dan prettig is. “Je kunt het gevoel krijgen jezelf te overleven. In 2025 is 40% van de bevolking ouder dan 70. Van de problematiek in de vierde levensfase kan een chronisch verlangen naar de dood, die je wel vergeten schijnt, deel gaan uitmaken,” zo zei rechtsgeleerde en Vrije Wil-voorman Eugène Sutorius al in 2011 in Idee, het magazine van de Hans van Mierlostichting.

Critici van de pil en de discussie over Voltooid Leven in het algemeen wijzen óók op het risico dat een bejaarde die juist met plezier dóór wil leven, zich in de toekomst moet gaan verantwoorden. Ofwel: dat een standpunt innemen over je levenseinde de norm wordt. Terwijl veel ouderen zich best willen en kunnen neerleggen bij het ongewisse, de onvoorspelbaarheid van de laatste jaren.

‘Dit is een mensenrecht. Een persoonlijke vrijheid’
Anne (1980): “Om in aanmerking te komen voor euthanasie moet er sprake zijn van uitzichtloos én ondraaglijk lijden. Alleen uitzichtloos is niet voldoende. Je moet de hele rit eerst uitzitten – tot je uitzichtloze lijden ook ondraaglijk wordt. Anders ben je aangewezen op dure alternatieven zoals de Levenseindekliniek, of mensonterende alternatieven in de vorm van suïcide. De combinatie van teveel van zulke voorbeelden in mijn omgeving, en zelf geconfronteerd worden met ernstige ziekte hebben mij de ogen geopend. Van huis uit ben ik jurist en ik verbaasde me over deze gigantische lacune. Abortus is gelegaliseerd, je kunt ongestraft je lichaam verkopen, de verkoop en het gebruik van drugs is veelal gelegaliseerd dan wel gedoogd, maar zelf kiezen wanneer je met een goede reden op een gekozen moment uit het leven stapt is niet gereguleerd. Dit is een mensenrecht. Een persoonlijke vrijheid.”