Help de wereld. Dan jezelf

De (on)zin van zelfhulpboeken

Zin 16 oktober 2018

Lees dit boek en je wordt gelukkig. Of rijk. Gezond. Tevreden. Geen wens, verlangen of probleem zo prangend of er is – goddank – wel een zelfhulpboek voor. Nu in Zin: het einde van het zelfhulpboek?

Waarom bestaan er zelfhulpboeken?

We hebben hulp nodig. Loop maar eens een willekeurige boekwinkel binnen en aanschouw de boekentafels. De zelfhulpgolf begon eind jaren 70 van de vorige eeuw en blijkbaar hebben we het licht nog altijd niet gezien. Waarom bestaan er zelfhulpboeken? Daarop bestaan verschillende antwoorden – misschien wel zoveel als er zelfhulpboeken zijn. Een commercieel antwoord: omdat het verkoopt want er is vraag naar. Het Amerikaanse antwoord zal zijn: omdat het leven maakbaar is. Het is niet verwonderlijk dat zelfhulpboeken in de U.S. of A. echt huge zijn. Iedereen kan The Americain Dream leven, als je maar wilt en precies doet ‘wat er in dít boek staat’.
Een cultureel antwoord is: omdat we niet meer geleid worden door religie of een zuil en wel graag geleid wórden. Mensen met een stevig geloof in Jahweh, Jezus of Allah zijn doorgaans geen grootverbruikers van zelfhulpboeken. Maar de rest van ons? Wij moeten onze eigen richting kiezen en zelf ontdekken wie we zijn en wat we willen doen in ons leven.

Groter dan me, myself and I

Veel zelfhulpboeken gaan over aanpakken, iets doen, iets veranderen. Een andere stroming zelfhulpboeken gaat over ‘loslaten’ en ‘jezelf accepteren’. Daar past de Deense Svend Brinkmann bijvoorbeeld in. Deze psycholoog betoogt dat het beter is om te kijken naar wat je hebt en voldoening te halen uit je relaties met anderen. Hij vindt zelfhulpboeken veel te egocentrisch. De Zweedse Carl Cederström gaat nog een stapje verder. Hij schreef onlangs Ons geluksideaal en stelt dat we gegijzeld worden door het huidige, individuele geluksideaal. Cederström pleit voor níeuwe idealen – een interessante vertakking in de zelfhulp. Beetje familie van boeken van Joris Luyendijk en Yuval Noah Harari. Boeken waarin bestaande situaties verklaard worden en in een groter verband worden geplaatst. Veel groter dan me, myself and I. Het ‘verbeter de wereld, begin bij jezelf’-principe wordt: ‘verbeter de wereld en denk na’.

Het systeem bepaalt hoe wij erin (moeten) meedraaien en voor een groot deel dus ook hoe wij ons daarin voelen. Daar hebben we zelf (nog) niet zoveel over te zeggen. Ook hierin is een stroming waar te nemen: maatschappij-hulpboeken. Zouden die beter helpen dan de zelfhulpboeken?

Zelfhulp in je oren

Zeker hot en absoluut happening: podcasts. Helemaal geen boek bij nodig! Wie graag zelfhulp tot zich krijgt onder een uurtje hardlopen of tjdens het forenzen, zijn er podcasts. De manier om te multi-tasken. Tot je leert (in een podcast) dat het echt niet zo gezond is om twee dingen (of meer!) tegelijk te doen. Hier een paar tips.

* By the Book
Jolenta Greenberg en Kirsten Meinzer proberen zelfhulpboeken uit en doen verslag.

* Player FM
Van leven zonder stress tot het worden van een ‘superhuman’

* Where should we begin
Misschien zag je Esther Perel op zondag 31 augustus bij Zomergasten. Dit is de podcast van de relatietherapeute. Je bent echt bij de sessie, als luisteraar.

* Michael Pilarczyk
Als dj bij radio Veronica had hij al een fijne stem. Dus ook in zijn podcast. Hij vertelt ons vooral hoe je succesvol kunt worden.