Ellen is voortdurend bang om door de mand te vallen. Hoe kom je daarvan af? Hoogleraar klinische psychologie Willem van der Does (1960) geeft antwoord.

Ellen

Ik studeer psychologie en onlangs las ik in een magazine over het ‘bedriegerssyndroom’ – dat je voortdurend bang bent dat je door de mand zult vallen. In mijn psychologie leerboeken kom ik het niet tegen, maar ik heb het wel! Hoe kom ik ervan af?
Ellen

Beste Ellen,

Misschien heb je ook nog wel de ‘students’ disease’. Dat is dat als je ziektes moet bestuderen, er altijd wel herkenbare symptomen zijn en voor je het weet ben je bang dat je van alles hebt. Komt ook veel voor onder geneeskundestudenten. Sorry, grapje, ik wil je niet nog bezorgder maken. Maar over het bedriegerssyndroom kan ik je geruststellen. Het staat niet in je leerboeken omdat het zó vaak voorkomt dat het geen zin heeft om het als ziekte te erkennen – bijna iedereen heeft het, in elk geval een beetje.

Je staat niet alleen

Toen je vraag binnenkwam, ben ik me er eens in gaan verdiepen en vond ik een vragenlijst om het te meten. Het zijn vragen als: Leef je in angst dat je ontmaskerd zult worden? Als je succes hebt, denk je dan: dit keer heb ik ze kunnen neppen, volgende keer heb ik misschien niet zo’n mazzel? En zo verder, acht van dit soort vragen. Vervolgens heb ik de vragenlijst anoniem laten invullen door dertig promovendi en door tachtig honours studenten. Beide groepen zijn geselecteerd – je wordt niet zomaar promovendus of honours student. Dus je zou denken dat zo’n officieel goedkeuringsstempel zelfvertrouwen geeft. Blijkt niet het geval, ongeveer de helft scoort positief op vijf of meer van de acht vragen. Twintig procent scoort op zeven of alle acht vragen. Je bent dus in goed gezelschap. En overigens is het zeker niet beperkt tot studenten of jongeren.

Uit je comfortzone

Het betekent waarschijnlijk vooral dat je geregeld dingen buiten je comfortzone moet doen. En dat kan geen kwaad, want in je comfortzone is het prettig maar op den duur ook saai. Als het zo uit de hand loopt dat je bang bent dat je schooldiploma binnenkort herroepen wordt (‘Er blijkt toch een foutje gemaakt’) of dat je er wakker van ligt of angstig van wordt, is er wel reden om er eens over te gaan praten. In eerste instantie met vrienden die je kunt vertrouwen. Als dat niet helpt met een professional – geen schande hoor, komt in de beste families voor.

Prangende vraag? Mail hem naar redactie@zin.nl o.v.v. ‘Dr. Does’. Meer vragen lees je in de nieuwe Zin. Nu in de winkel of hier te bestellen.