Nuance, twijfel en beschaving zijn verworvenheden om te koesteren

Een nieuwe column van Hanneke Goenteman

Goed of fout?

Gebruiken jullie nog wel eens de termen ‘goed’ of ‘fout’? Als in: die-en-die vind ik zó fout. Of: die club deugt echt. Ik had daar vroeger de mond nog wel van vol, maar inmiddels vind ik het eigenlijk onhanteerbare begrippen geworden. Ongenuanceerd, globaal, onbruikbaar. Net zoiets als in een referendum: ‘Stay in Europe? Yes or no!’ En dan een aardverschuivende uitslag op oneigenlijke gronden door slecht geïnformeerde kiezers.

Geweest

Ik ben opgegroeid in een tijd en in een gezin waar de begrippen ‘goed’ en ‘fout’ te pas en te onpas gebruikt werden. En helder leken. Bij sommige winkels mocht je nooit kopen, van bepaalde verenigingen werd je geen lid, want die waren ‘fout’. En andere bewegingen steunde je onvoorwaardelijk, omdat ze ‘goed’ waren. Maar: dan heb ik het over de jaren vlak na de oorlog, WO II dus. En dan stond er altijd het woordje ‘geweest’ bij en leefde je in een omgeving waar de oorlog veel slachtoffers had gemaakt en waarbij het nog duidelijk leek wie daar de schuld van hadden. Duitsers natuurlijk in de eerste plaats. Maar dichterbij ook winkels, kranten of clubs. Die waren ‘fout geweest’ in de oorlog, dus daar kocht je geen truien, schoenen of abonnementen. Ik neem aan dat in voormalige NSB-gezinnen men minder druk was met foute landgenoten aanwijzen. Maar bij ons, het ontredderde naoorlogse Joodse gezin, was het een gangbaar begrippenstelsel.

De tand des tijds

En daar heb ik nu alle begrip voor. Maar… bij mij is het overgegaan.  De tand des tijds, de wijsheid der jaren en de broodnodige nuances hebben hun werk gedaan. Ik ben inmiddels ouder, milder, misschien wijzer en in elk geval meer twijfelend geworden. Weet ik precies hoe alles zit? Ken ik het hele verhaal? Ben ik goed geïnformeerd? Al die vragen staan resolute meningen in de weg.

Allergisch

En misschien ben ik daardoor ook wel allergisch geworden voor de stellige indelingen van deze tijd. Niet alleen het grove schelden in de asociale media (daar wil ik geen woorden aan vuilmaken), maar de verkapte goed- en fout-duidingen. Bijvoorbeeld als begrippen als ‘links’, ‘grachtengordel’, ‘politiek correct’, ‘witte wijn sippende elite van Amsterdam-Zuid’ geniepig in de kaartenbak ‘fout’ worden geduwd. Niet alleen door Geert Wilders, maar inmiddels ook breeduit door onze minister-president c.s.. Ik vind dat onverdraaglijk. En gevaarlijk. Ik zou zeggen: kies je vijanden zorgvuldig en speel niet in op overprikkelde onderbuiken.

Nuance

Nu zullen mensen vast denken: ja ja, zij hoort zelf tot de zie-boven-categorieën, daarom maakt ze zich zo kwaad. Nou, ten eerste lust ik helemaal geen witte wijn. En ten tweede denk ik dat nuance en twijfel en beschaving in deze ingewikkelde tijden verworvenheden zijn om te koesteren. Zeker als je het privilege hebt van een invloedrijke positie en een comfortabel leven. Noblesse oblige.

Hanneke Groenteman (1939) is programmamaker, journalist en schrijver. In Zin schrijft ze over waar een vrouw in deze levensfase tegenaan loopt. En wat ze daarvan vindt.

Nooit meer een column van Hanneke missen? Met deze aanbieding lees je Zin wel erg voordelig.