‘Ik laat me als schrijver graag leiden door mijn verhaal’

Interview | De Ierse schrijver en journalist John Boyne (1971) brak wereldwijd door met De jongen in de gestreepte pyjama. Hij schrijft afwisselend voor volwassenen en kinderen. Zijn laatste roman Een ladder naar de hemel is een ingenieuze donkere roman over een jonge, ambitieuze schrijver die bij gebrek aan inspiratie verhalen steelt van anderen. Zin sprak hem!

Hebt u ooit zelf in de verleiding gestaan een verhaal te stelen?

“De grote vraag is eigenlijk: wat is literair eigendom? Als jij mij een verhaal vertelt over wat jou vandaag is overkomen en je hebt het nog niet opgeschreven, blijft het dan jouw verhaal of mag ik het gebruiken? Ik schrijf elke dag en zit nooit om inspiratie verlegen. Fantasie is net als een spier, hoe meer je ’m gebruikt, hoe krachtiger-ie wordt. Op een doodgewone dag zie en hoor ik altijd wel dingen die ik opsla in mijn hoofd. De hoofdpersoon Maurice opereert totaal anders. Hij is heel berekenend en manipulatief. Als hij ergens binnenkomt, scant hij de ruimte op zoek naar de machtigste persoon. Vervolgens doet hij er alles aan om bij degene in de smaak te vallen. Hij gebruikt zijn uiterlijk doeltreffend. Ik heb ooit zelf zoiets meegemaakt. Een jonge, ambitieuze schrijver zocht vriendschap en kwam heel dicht bij me. Later bleek om de verkeerde redenen. Ongelooflijk dat ik daar in ben getrapt. Ik gebruik ook mijn eigen leven en mijn eigen verhalen.”

Was het leuk om over een antiheld te schrijven?

“Zeker, Maurice is een soort sociopaat. Het was een uitdaging om iemand neer te zetten die stuitend is maar met wie je ondanks alles toch meeleeft. Denk aan boeken als The talented Mr. Ripley van Patricia Highsmith waarin de hoofdpersoon een schurk is maar je wel wilt weten hoe ver hij zal gaan. Of iemand als Hannibal Lector; hoe erg hij ook is, je wilt niet dat hij ineens besluit vegetariër te worden. Datzelfde geldt voor mijn Maurice. Je hoeft hem niet aardig te vinden, maar je wilt niet dat hij stopt met waar hij mee bezig is.”

Wist je van tevoren hoe ver hij zou gaan?

“Nee, ik plan mijn boeken nooit van tevoren. Ik begin met een idee of een hoofdpersoon en vertrouw erop dat het verhaal zich vanzelf ontplooit. Ik laat me als schrijver graag leiden. Soms moet ik gas terugnemen, soms het roer omgooien. Ik vind het interessanter om gewoon maar te beginnen en te zien waar het verhaal naartoe gaat.”
Een ladder naar de hemel (Meulenhoff, € 21,99).

Benieuwd geworden naar het nieuwe boek van John Boyne? Hier kun je een fragment lezen.

Tekst: Margriet de Groot