‘Had ik wel naar de uitvaart moeten gaan?’

Agnes heeft de uitvaart van een buurtbewoner overgeslagen. Zin’s columnist hoogleraar klinische psychologie Willem van der Does (1960) beantwoordt haar vraag.

Uitvaart

Wij wonen al dertig jaar in een gezellige buurt – paar straten rond een pleintje. We lopen de deur niet plat bij elkaar maar je leert elkaar wel een beetje kennen. Geheel onverwacht kwam een lieve dame iets verderop in de buurt te overlijden. We kregen een overlijdensbericht maar besloten uiteindelijk niet naar de uitvaart te gaan. Ze voelde toch een beetje ‘te ver weg’ voor ons en de uitvaart bijwonen daardoor wat te intiem. Dus hebben we de familie een kaart geschreven. Daarna bleken andere buurtbewoners wel te zijn gegaan, en nu worstelen we er toch mee dat wij niet gingen. Wat is gepast in deze?
Agnes (1964)

Beste Agnes,

Een kaart schrijven is zeker een gepaste reactie, dus wat dat betreft geen zorgen. Als er niettemin iets blijft knagen, betekent dat waarschijnlijk dat je je bij nader inzien toch te afstandelijk hebt opgesteld. Het is niet anders – en zoals gezegd, een kaart of brief is ook een blijk van belangstelling. Voor de nabestaanden misschien zelfs tastbaarder dan de aanwezigheid van mensen die ze zelf niet kennen, dus wat dat betreft heb je het prima opgelost. Je kunt er in een voorkomend geval vanuit gaan dat als je een kaart krijgt, je welkom bent. Voor nabestaanden is het meestal: hoe meer zielen, hoe meer troost. Als dat niet zo is, sturen ze de kaarten wel achteraf, met de mededeling dat de uitvaart in besloten kring heeft plaatsgevonden.

Herdacht

Rituelen raken op de achtergrond in onze maatschappij. Een ritueel als een uitvaart is niet alleen een gelegenheid om je medeleven te tonen aan nabestaanden, maar ook om iets gezamenlijks te beleven met je buurtgenoten. En om jezelf te confronteren met de eindigheid van het bestaan. Dat doen we in onze samenleving niet zo graag meer. Begraafplaatsen en crematoria bevinden zich veelal buiten zicht. Vroeger werden overledenen herdacht in de kerkelijke gemeenschap. Maar wie komt er nog geregeld in een kerk? Ondanks de gestegen levensverwachting: vooralsnog is doodgaan onze enige 100% kans. Het kan dus helemaal geen kwaad jezelf af en toe met de dood te confronteren.

Wat vind jij?

Bevond jij je weleens in een vergelijkbare situatie als Agnes? Wat deed je toen? Of hoe zou jij deze situatie aanpakken? Wij horen het graag.

Prangende vraag? Mail hem naar redactie@zin.nl o.v.v. ‘Dr. Does’. Meer vragen lees je in de nieuwe Zin. Nu in de winkel of hier te bestellen.