‘Ik was een outsider, sprak nooit de juiste taal’

Onbekommerd was zijn jeugd niet. Maar dat betekent niet dat hij ongelukkig was. Een buitenstaander was hij, en dat is hij altijd gebleven. Nú in Zin: schrijver Oek de Jong (1952).

Gepest

“Er zijn mensen die zeggen dat ze een onbekommerde jeugd hebben gehad. Dat bestaat echt, maar ik kan me er niks bij voorstellen. Ik ben nooit onbekommerd geweest. Ik sprak nooit de juiste taal: eerst woonden we in Dokkum. Mijn vader was weliswaar Fries maar we spraken thuis Nederlands want mijn moeder kwam uit Amsterdam. Voor mijn acceptatie hielp het ook niet dat ik een lui oog had en regelmatig rondliep met een pleister over mijn goede oog geplakt. Zeker in Dokkum werd ik uitgescholden en gepest. Op mijn 7de verhuisden we naar Goes. Ook daar bleven we altijd import. In die tijd sprak iedereen daar nog dialect, ook in de stad. In mijn jeugd was ik dus altijd een buitenstaander. Maar dat is ook mijn aard. Onbekommerd was mijn jeugd niet, maar dat wil niet zeggen dat hij ongelukkig was.”

Modelgezin

“Toen ik klein was vormden wij een gereformeerd modelgezin. Ik was de oudste; ik heb twee broers en twee zussen. Het geloof was belangrijk thuis, niet per se op een drukkende manier maar het heeft toch een enorme impact op mij gehad. Ik besef nu dat het lang duurt voordat je helemaal los bent van zo’n religieuze opvoeding, als dat al gebeurt. Of een lucide blik hebt op wat die allemaal teweeg heeft gebracht. Ik denk dat mensen tot aan hun dood bezig kunnen zijn met hun jeugd. Voor mij is die de brandstof waaruit veel van mijn werk voortkomt. In mijn nieuwe roman Zwarte schuur speelt schuldgevoel een belangrijke rol. Dat is niet toevallig: schuld en geweten zijn typisch gereformeerde thema’s die mij door mijn opvoeding heel vertrouwd zijn.”

Kerkmuziek

“Volgens mijn moeder was ik een nerveus en driftig jongetje. Totdat ik leerde lezen: ‘Daarna werd je een ander kind.’ In mythische zin is het eerste boek dat ik heb gelezen De gele taxi, een van de Gouden Boekjes. Daarna bleef ik veel lezen maar ik speelde ook vaak buiten. Natuur heeft altijd een belangrijke rol in mijn leven gespeeld. In de zomervakanties gingen we altijd naar Friesland om wekenlang te zeilen. Als dat omdat het regende niet kon, stapten we in de auto en gingen we tochtjes maken langs de Friese terpen. Mijn vader hield van de oude kerkjes die daarop stonden. Binnen bleek vaak een prachtig 18de-eeuws orgel te staan, waarop hij soms een stuk van Bach speelde terwijl ik op een van die kerkbanken lag te luisteren. Intussen zat de rest van het gezin mokkend met de snoeptrommel en een stapel stripboeken in de auto te wachten totdat wij klaar waren. Zij hadden er niks mee maar ik vond het heerlijk om naar die muziek te luisteren en die kerkjes een beetje te bekijken.”

Geheime droom

“Op mijn 15de, 16de wist ik al dat ik schrijver wilde worden. Het was mijn geheime droom. Toen ik in 1971 in Amsterdam kunstgeschiedenis ging studeren, begon ik er serieus werk van te maken. Ik gaf mezelf zeven jaar om te kijken of het zou lukken. Achteraf gezien was de overgang van platteland naar stad behoorlijk overweldigend. Het is waarschijnlijk geen toeval dat ik toen ben gaan schrijven: zo had ik iets van mezelf in die vreemde omgeving. Al mijn vakanties van de universiteit gebruikte ik om te schrijven. Op mijn 22ste werd ik op een zondagmiddag gebeld door K.L. Poll, de gezaghebbende chef van het Cultureel Supplement van NRC Handelsblad. Die vertelde me dat hij een verhaal van mij wilde opnemen in Hollands Maandblad. Dat moment zal ik nooit vergeten. Toen ben ik met mijn schrijfambitie naar buiten gekomen.”

Lees en win

Meer lezen? Lees het complete interview met Oek de Jong in Zin 12. Nú in de winkel of bestel het nummer online. Oek de Jong (1952) is schrijver. Hij debuteerde in 1977 met de verhalenbundel De hemelvaart van Massimo (herdrukt als De onbeweeglijke), waarvoor hij de Reina Prinsen Geerligsprijs kreeg. Twee jaar later brak hij door met de roman Opwaaiende zomerjurken. Sindsdien bouwt hij gestaag door aan zijn oeuvre van verhalen, romans en essays. Zijn magnum opus Pier en Oceaan (2012) werd bekroond met onder meer de F. Bordewijkprijs 2013 en de Gouden Uil 2013. Onlangs verscheen zijn roman Zwarte schuur (Atlas Contact) wij verloten 10 exemplaren via deze link

Tekst: Liddie Austin. Beeld: Mark Uyl