‘Ik ben met goed eten opgevoed’

Ze begon ooit met het vertalen van kookboeken. Tegenwoordig presenteert ze Denkend aan Holland en Heel Holland bakt. Zij bewijst dat het leven pas begint na je 50ste. Nú in Zin: Culinair schrijver en presentator Janny van der Heijden (1954).

Missie

“Ik vind diepgang en bewustwording belangrijk: ik wil mensen laten zien dat er meer is dan de waan van de dag. In mijn nieuwe boek laat ik aan de hand van schilderijen zien dat we in de 17de eeuw al olijven aten in Nederland. Dat soort kennis overdragen aan een zo breed mogelijk publiek, zonder een belerend vingertje erbij, dat is mijn missie. Je kunt meer van eten genieten als je een beetje kennis hebt. Ik moet ook zeggen dat ik zoveel verschillende dingen doe om te laten zien dat het kán. Er zijn veel mensen die denken dat het leven ophoudt als je vijftig wordt – niet dus. In zekere zin begon het toen pas voor mij. Ik was al eind vijftig toen ik voor het eerst echt in beeld kwam.”

Toevallig beroemd

Het is grotendeels toevallig zo gekomen, zegt ze. Ze studeerde een blauwe maandag Nederlands, trouwde, werd moeder en ging als doktersvrouw doktersromannetjes vertalen. Daarna kwamen de kookboeken op haar pad. Toen ze dingen moest vertalen waarvan ze wist dat ze niet klopten, trok ze aan de bel. Lachend: “Nu denk ik: hoe durfde ik! Ik zeg weleens dat ik toen niet werd gehinderd door enige kennis maar inderdaad: ik vond er dingen van. Van sommige gerechten wist ik: dat past niet in Nederland. Of: dat kan veel beter.”

Hoe wist u dat?

“Ik ben met goed eten opgevoed. Het was destijds uitzonderlijk, maar bij mijn moeder moest alles vers en goed op smaak zijn. Pakjes en zakjes kwamen er bij ons niet in. Ik had vriendinnetjes die thuis Saroma-toetjes kregen en dat wilde ik natuurlijk ook. Maar dat ging echt niet gebeuren. Als kind mocht ik ook geen kleurstoffen. Aan tafel hadden we het vaak over eten: over smaken, over gerechten, de oorsprong daarvan. Als ik iets niet lekker vond, wat regelmatig voorkwam, moest ik vertellen waarom niet. Bovendien zei mijn moeder altijd: ‘Je moet voordat ik iets anders voor je maak eerst wel een hapje proeven. Want je kunt het gisteren wel niet lekker hebben gevonden, misschien vind je het dat vandaag wel.’ Daardoor heb ik over vooroordelen heen kunnen stappen. Ik geef dingen die ik niet lekker vind nog steeds altijd een tweede kans, zeker als ze op een nieuwe manier zijn klaargemaakt.”

Heel Holland bakt

Van kookboeken vertalen werd het zelf kookboeken schrijven, daarna volgden columns over eten in kranten, werd ze hoofdredacteur van Tip Culinair en internationaal hoofdredacteur van Recipeweb.com; daarna werkte ze achter de schermen bij televisieprogramma’s als Koken met sterren, Masterchef en Obese. In 2013 brak ze door bij het grote publiek als het vrouwelijke jurylid van het bakprogramma Heel Holland bakt. “Eerst keken alleen de bakfans, daarna gingen de mannen meekijken, toen kwamen de kinderen erbij. Het is nu méér dan een programma over bakken, het is ook iets dat mensen verbindt.”

Hoe verklaart u dat succes?

“Als programmamaker denk ik dat de authenticiteit een rol speelt: het is wat het is. Er wordt niet gemanipuleerd, we spreken onze eigen teksten, niks is voorbereid. Daarnaast is het feelgood-televisie: we kraken niemand af. Ik probeer heel bewust om als ik iets niet lekker vind, ook iets te benoemen dat wél goed is. Als je zo dapper bent om voor miljoenen mensen op televisie iets te bakken, vind je het al erg genoeg als het resultaat tegenvalt en zit je niet te wachten op nog meer kritiek. In die zin voel ik een verantwoordelijkheid in wat ik zeg. Ik vind dat de maatschappij nogal verhardt. Je kunt best dingen denken maar je hoeft je gedachtes niet altijd uit te spreken. Het kan ook aardiger verpakt worden.”

Meer lezen? Lees het complete interview met Janny van der Heijden in Zin 3. Nú in de winkel of bestel dit nummer online.