‘Hun lot heeft Cora Baltussen haar hele leven niet meer losgelaten’

Veel straten in Nederland dragen de naam van een oorlogsheldin, zoals die van Cora Baltussen. Buurtbewoner Ellis vertelt waarom het leven van deze moedige vrouw haar zo raakt.

Toen Ellis Beke een mooie plek zocht om op zonnige dagen met haar koffiekar fietsers en wandelaars te verrassen, koos ze voor de Rijnoever: onderaan de stuwwal, waar de veerboot uit Driel aankomt. Een prachtige maar beladen plek, gelegen in de Sosabowski Waard, genoemd naar de generaal die aan het hoofd stond van de 1e Onafhankelijke Poolse Parachutisten Brigade.

Drama

Hier bij de Rijn vond een drama plaats met veel militaire slachtoffers. Het ontbreken van de genoemde veerboot en de veel voorkomende dichte mist boven de Rijn – vandaag een prachtige nevel – waren slechts twee oorzaken voor het mislukken van operatie Market Garden. Aan de Drielse kant van de Rijn had een dappere vrouw zich opgeworpen om de Poolse gewonden af te voeren en te verzorgen: Cora Baltussen. In 2011 is een doorgaande weg langs Driel naar haar genoemd, met als onderschrift: ‘moeder van de Sosabowski Brigade’. Er staan geen huizen langs deze weg maar Ellis woont in de buurt en passeert het naambordje regelmatig.

Band met Polen

“Van huis uit ben ik vertrouwd met de oorlogsgeschiedenis van dit gebied,” vertelt Ellis. “Als jong meisje ging ik mee naar de jaarlijkse herdenkingen bij het monument in ons dorp Driel. Mijn vader was bestuurslid bij het Comité Driel-Polen, tegenwoordig Stichting Driel-Polen. Ik zong de veteranen toe met ons koor en mocht bloemen aangeven. Bovendien logeerden een Poolse veteraan en zijn vrouw dan bij ons thuis. Ik heb me daardoor altijd sterk
verbonden gevoeld met Polen. Door een uitwisseling van zangkoren leerde mijn broer zijn Poolse vrouw kennen, waardoor de banden verder zijn aangehaald. Zo eens per twee jaar kom ik daar en af en toe bezoek ik ook hún herdenkingen.

Sterke, markante vrouw

Cora Baltussen heb ik in Driel verschillende keren horen speechen. Ze was een sterke, markante en inspirerende vrouw. Wat ik vooral zo bijzonder vind, is dat die ingrijpende gebeurtenissen in 1944 tot een levensmissie voor haar hebben geleid. Het boeit mij altijd om te zien hoe mensen omgaan met heftige omstandigheden. Ik weet inmiddels van mezelf dat ik bij acute nood eerder bevries dan in actie kom. En dan te bedenken dat Cora indertijd maar toevallig in de buurt was! Haar moeder was jarig en vanuit het ouderlijk huis in Driel had ze zicht op de parachutisten en een neergeschoten vliegtuig. Het moet enorm ingrijpend zijn geweest wat ze meemaakte. De woorden van de eerste soldaat die in het noodhospitaal in haar bijzijn stierf, heeft ze nog vaak herhaald: Bring love to my country, to Poland and bring love to my family please. En ook: All men are brothers!

Ellis

Monument

Toen Cora hoorde hoe generaal Montgomery de Polen gebrek aan dapperheid verweet, was ze woedend. Al die jonge mannen die hun inzet met hun leven hadden moeten bekopen door een vreselijke samenloop van omstandigheden: wat kon je hen en hun generaal verwijten? Ellis: “Dankzij Cora en haar broer is de Stichting Driel-Polen opgericht en is er een monument gekomen. Ik ben zelf vrijwilliger voor deze stichting, coördineer de kransleggingen en ga binnenkort het secretariaat overnemen. Bij de jaarlijkse herdenkingen onthalen we de Polen zeer warm en dat wordt ongelooflijk gewaardeerd.”

Eerherstel

Helaas heeft Cora het eerherstel van de Poolse Parachutistenbrigade net niet meer mogen meemaken. Dankzij haar inspanningen ontving de brigade de Militaire Willemsorde op 31 mei 2006. Ook voor generaal Sosabowski kwam de erkenning te laat. Hij ontving postuum de Bronzen Leeuw. Cora Baltussen noemde de dag dat zij de parachutisten zag neerkomen een ‘golden day’. Want zij symboliseerden hulp in de strijd en hoop op een naderend einde van de oorlog. De ‘stralende dag’ die Ellis haar bezoekers hoopt te bezorgen, ligt hier gelukkig in vredestijd een stuk eenvoudiger binnen handbereik: zon, koffie en taart op een mooie plek aan de Rijnoever.

Lees in Zin 4 ook de verhalen van de buurtbewoners van straten die vernoemd zijn naar Hannie Schaft, Miep Gies en Etty Hillesum. Dit nummer ligt nu in de winkel of bestel je eenvoudig hier online.

Tekst & beeld: Lieske Meima