Hoe kom ik van die faalangst af?

Hannah durft niet tijdens haar muziekles te spelen. Ze vraagt hoogleraar klinische psychologie Willem van der Does (1960) om advies.

Gespannen

Sinds een half jaar heb ik saxofoonles. Ik geniet van de saxofoon en zijn klanken. Ik krijg ook nog eens les van een aardige docent. Mijn droom is ooit lekker met anderen te musiceren. Maar angst gooit bij elke les roet in het eten. Het zou een plezierige les kunnen zijn maar bij aankomst ben ik al gespannen en dat wordt tijdens het voor- en samenspelen niet minder. Met als gevolg dat ik niet goed luister, enzovoorts. De docent noemt het ‘de flipperkast in het hoofd’. Tijdens het thuis oefenen op de saxofoon heb ik deze spanning ook zodra ik denk dat er iemand luistert. Ik kan tig keer denken ‘ik mag fouten maken, ik oefen’ maar het helpt niet. Het zit diep verankerd. Het lijkt op faalangst die op andere vlakken ook voor spanning zorgt, bijvoorbeeld bij aura-readen.
Hannah

Beste Hannah,

Van aura-readen zou ik ook behoorlijk nerveus worden kan ik je verklappen. Bij de eerste aura die ik zag, zou ik vrezen voor mijn gezondheid. Aura’s zijn namelijk voorbodes van een migraine- of epilepsieaanval. Maar je doelt natuurlijk op het zien van ‘energievelden’. Het zou mooi zijn als dat mogelijk was maar helaas is er niets van aangetoond. Over aura-readen hoef je je niet meer gespannen te voelen: als je niks ziet doe je het goed. Musiceren voor publiek daarentegen, is een herkenbare angst. Vrijwel iedereen is gespannen voor optredens en bijna de helft van de bevolking zal van alles doen om het te vermijden.

Succeservaring

Waarom blijven mensen het toch proberen? Omdat de beloning groot is als het lukt. Niet eens ‘lukken’ in de zin van een vlekkeloos optreden maar ‘lukken’ in de zin van: het tóch doen ondanks je angst. Toen ik nog studeerde heb ik een keer meegemaakt hoe een medestudent zich in een werkgroep door een presentatie worstelde. Het zweet stond op haar voorhoofd en de zenuwen sloegen op haar stem. Na afloop doorbrak de docent een korte stilte met de woorden: “Dat was dapper,” waarna hij haar nog wat inhoudelijke feedback gaf. Iedereen was opgelucht; was het toch nog een succeservaring geworden.

Stel je doelen bij

Hoe kom je hier verder mee? Om te beginnen geef je jezelf een compliment dat je al een half jaar jezelf uitdaagt en iets moeilijks doet. Verder stel je je doelen bij. ‘Lekker met z’n allen musiceren’ is een prachtig doel voor de langere termijn. Voor nu is het doel: kleine vorderingen maken ondanks de spanning. Er zijn ook wat trucjes om jezelf te laten wennen aan voorspelen. Je vermijdt nu zelfs thuis publiek – dat gaat je niet helpen. Begin met voor de spiegel te oefenen. Neem een sessie op met de camera op je telefoon en laat het je huisgenoten beoordelen. Ga dan oefenen terwijl ze thuis zijn. Voer geleidelijk de moeilijkheidsgraad op en ervaar dat de ramp zich niet voltrekt: de ramp dat ze nooit meer met je samen gezien willen worden. Wat je nu doet is oefenen onder de meest gunstige omstandigheden terwijl je het tijdens de les jezelf extra moeilijk maakt. Een zinnetje als ‘ik mag fouten maken’ in je hoofd herhalen vergt ook aandacht. Aandacht die je beter kunt besteden aan je saxofoon. Dus maak het jezelf thuis moeilijker, en in de les makkelijker. Je hoofd wat leger maken gaat lukken als je jezelf overtuigt dat ‘lekker samenspelen’ later wel komt – voor nú gaat het om meedoen ondanks de spanning.

Wat vind jij?

Heb jij dezelfde ervaring als Hannah? Heb jij een oplossing? Wij horen het graag.

Prangende vraag? Mail hem naar redactie@zin.nl o.v.v. ‘Dr. Does’. Meer vragen lees je in de nieuwe Zin. Nu in de winkel of hier te bestellen.