‘Als je fysiek sterker wordt, word je geestelijk weerbaarder’

Ze kon na de toneelacademie direct aan de slag bij Theatergroep Hollandia, beroemd om haar ruige locatiestukken. Maar nu, dik dertig jaar later, wordt het acteren pas echt pittig. Nú in Zin: actrice Betty Schuurman (1962).

Zeilen strak zetten

“Vlak voor corona uitbrak repeteerden we de Leedvermaak-trilogie. Judith Herzberg verdient een Nobelprijs. Zij schrijft zó goed, zij maakt een boot voor je waar je zo mee weg kunt zeilen. En jij moet de zeilen strak zetten. Ik speel Ada, een hoedenontwerpster die Auschwitz heeft overleefd. Het is een zware rol, over de monoliet van onze Europese geschiedenis. Maar ik zit dan zo in elkaar dat ik denk: overleven heeft iets heroïsch – maar klopt dat wel? Ik had vroeger een vriendje wiens moeder Bergen-Belsen had overleefd. Als kind wist ik dat niet. Ik vond haar een filmster. Mijn moeder was al grijs. Maar zij was een prachtige jonge vrouw, met een baan en een Renault. Door die vrouw wist ik dat ontkenning er glamoureus uit kan zien. Ik zei steeds tegen de regisseur, Eric de Vroedt: ‘Nou wordt het een vogeltje. Maar zij wil léven, tegen de klippen op.’
Ik zag een documentaire van Frans Bromet waarin hij probeert te praten met een tante die een concentratiekamp heeft overleefd. Je bent als mens geneigd om een gesprek soepel te maken. Maar zij zegt gewoon niks. Prachtig. Ik houd van vrouwen die atypisch gedrag vertonen. Ik speel ook altijd knoeimoeders die veel zwijgen. In Karakter was dat ook zo. Het was alleen jammer dat iedereen na die rol altijd dacht dat ik veel ouder was. Ik was 33 toen ik die film maakte. Mike van Diem zei: ‘We gaan haar vanaf de zijkant belichten, dan lijkt ze 20 jaar ouder.’ Een vrouw met grijs haar in slecht licht, dat is wat mensen onthouden hebben. Dat was bij De Tweeling net zo. Ik dacht ik groei nog wel naar mijn leeftijd toe. Ik hoop dat het nu eindelijk een beetje samenvalt.”

Stressberoep

“Ik begon met yoga toen we een voorstelling deden bij Hollandia op het Westergasterrein: De val van Mussolini. Een vrouwelijke yogi uit New York kwam ons trainen, want voor dat locatietheater moest je heel fit zijn. Toen werd ik gegrepen door yoga, hoewel ik de eerste training meer een mishandeling vond. Mensen denken dat je gewoon gaat zitten om een beetje te zuchten. Maar dit was een hardcore yogi, ik dacht: is dit een SM-kelder ofzo? Ik doe critical alignment. Daarbij moet je vaak op je hoofd staan, zodat je je tussenwervelspieren traint. Dat is fijn, want als je drie scripts in je hoofd hebt zitten, ligt er een soort topzware spier tussen je oren. Het is een stressberoep. Isabelle Huppert zegt: je bent een prinses en je bent een soldaat. Wij zijn altijd bezig met in vorm blijven. Naarmate je ouder wordt kost het uren om er natuurlijk en aantrekkelijk uit te zien. Haha! Er zijn nu altijd overal camera’s. Als je jong bent en je hebt een natuurlijke glow is dat geen probleem. Maar nu denk ik goeie god. Dus moet je naar een plastisch chirurg, zodat je zeker weet dat je goed op beeld komt. Gelukkig zegt mijn partner: als je daaraan begint kom je er niet meer in. Hij vindt het allemaal bouwpakketten. De groepsdruk vind ik soms zwaar. Ik zie collega-vrouwen van wie ik denk wat zijn ze mooi. En ik zie er ook veel die goed gelukt zijn. Ik ben bang om in me te laten snijden. Maar als ik een dokter zou kennen die mij eruit zou kunnen laten zien alsof ik net terug ben van vakantie, dan stond ik ook vooraan.

Rouw

Yoga heeft me weggehouden bij depressieve gevoelens, en door veel rouw heengetrokken. Omdat je fysiek sterker wordt, word je geestelijk weerbaarder. Op mijn 50ste verjaardag was iedereen er nog, en daarna kwam magere Hein langs. Er overleed een dierbare vriend aan een hartstilstand, en er overleden daarna nog een paar dierbaren. Toen wist ik: nu begint de rottigheid. Als rouw je zo hard treft, moet je zorgen dat de hekken die je eromheen hebt gezet niet vloeibaar worden. Anders kun je niet verder leven. Het is een zes-span paarden wat je strak in de teugels moet houden. Soms springt rouw toch gewoon op je nek. Dan kun je in een stoel zitten ademhalen, en ben je al moe. Op een gegeven moment was ik zo verdrietig dat ik dacht: zou ik nog vrolijk worden? Tijdens meditatie borrelt er soms een heel verhaal op, en dat brengt me dichter bij het leven. Sommige mensen vinden het fijn om steeds maar de persoon in herinnering te brengen, alsof hij dan nog leeft. Maar ik kom uit een praktisch Noord-Hollands milieu. Mijn moeder zei altijd: dood is dood. Daarna is er niks meer. Klaar.”

Zin in meer? Lees het complete interview met Betty in Zin 11. Nú in de winkel. Of bestel hem hier.

Over Betty

Betty Schuurman (1962) verbond zich na haar opleiding aan de Toneelacademie van Maastricht aan Theatergroep Hollandia. In 2002 werd haar rol in de Leenane Trilogie bekroond met een Theo d’Or. Na een periode bij NT Gent trad zij in 2009 toe tot het ensemble van het Nationale Toneel. Naast televisieseries als Morten en Een huis voor Vincent was ze te zien in de speelfilms Karakter (1997), De tweeling (2002) en Instinct (2019). Dit najaar reist Schuurman door het hele land onder de titel HNT speelt altijd met onder meer de voorstellingen Corrie, Senior & Vlampie en Buffering. Speellijst? Kijk hier

Tekst: Minou op den Velde. Beeld: Brenda van Leeuwen.