‘Ik had blij moeten zijn maar voelde schaamte’

Ze wilden trots zijn op hun kind. Zó graag. Maar dat waren ze verre van: ze waren teleurgesteld, voelden zelfs schaamte. Drie moeders doorbreken in Zin 11 het taboe. Zoals het verhaal van Hellen.

Oma

Hellen (1950) vindt het als feminist onbegrijpelijk dat haar dochter kiest voor een traditioneel gezin. “Nog niet eens 60 was ik, toen mijn dochter vertelde dat ik oma werd. Achteraf krijg ik plagerig het verwijt dat de stilte die toen viel iets te lang duurde. Mijn dochter was pas 23 toen ze zwanger werd. Op die leeftijd moeder worden is niet meer van deze tijd, dacht ik. Hoopte ik. Ik had blij moeten zijn maar dat lukte niet direct. Ik voelde teleurstelling en ook schaamte.
Onze drie kinderen, twee zonen en een dochter, hebben we grootgebracht met het idee dat onafhankelijkheid een groot goed is. Voor jezelf opkomen, voor jezelf kunnen zorgen en je blijven ontwikkelen. Ze mochten allemaal studeren maar onze dochter taalde daar niet naar. Zij vond een baan bij een reisbureau en was daar tevreden mee. Daar heb ik meer moeite mee gehad dan mijn echtgenoot. Ik zag een ambitieloos meisje zonder stevige toekomst; hij zag een gelukkige dochter. De generatie van mijn moeder was zo’n beetje de eerste die zelfstandig mocht gaan stemmen. Mijn generatie zorgde ervoor dat het recht van de vrouw verder strekte dan het aanrecht. Ik ging studeren, maakte een wereldreis en wilde eruit halen wat erin zat. En mijn dochter, die werkelijk alle kansen van de wereld heeft? Die koos ervoor om te zitten typen achter een balie. Onbegrijpelijk.
Terwijl onze zonen zich onderdompelden in het studentenleven, kreeg onze dochter verkering en woonde in no time samen met een jongen die ook al werkte. Hij had net het aannemersbedrijf van zijn vader overgenomen en kwam uit een traditioneel nest. Mijn dochter zag toen ook al dat haar leven weinig overeenkomsten vertoonde met dat van mij. Ze vond dat wel grappig maar mij deed het pijn. Mijn enige dochter die haar leven zo klein en beperkt inricht. Dat vind ik moeilijk te accepteren.

Teleurstellingen

‘Verraad!’ heb ik in een beschonken toestand wel eens tegen mijn jaarclubgenoten geroepen. ‘Hebben we dan alles voor niets gedaan?’ Ik heb mijn teleurstelling richting haar altijd goed verborgen weten te houden – dat hoop ik tenminste. Ik zou niet willen dat mijn dochter zich afgekeurd voelt. Toen ze zwanger was van hun tweede kindje, is mijn dochter gestopt met werken. Het ging goed met het aannemersbedrijf van haar man waardoor hij het gezin kon onderhouden. Ze was blij en trots. Nu kon ze bij de kindjes blijven en ook met alle liefde voor haar man zorgen. ‘Dat heb ik nooit voor elkaar gekregen,’ plaagde mijn echtgenoot nog. Ik ben wel eens gaan praten met een psycholoog, om beter te leren omgaan met deze diepgewortelde teleurstelling. Want prettig is het niet. Liever voel ik uitsluitend trots en bewondering voor mijn dochter en haar keuzes. Dat lukt me nu iets beter maar: ik ben er nog niet. Het staat me nog teveel in de weg om volop te kunnen genieten van hun gezin. Misschien ben ik ook wel een beetje jaloers omdat ik achteraf best veel mooie, kleine momenten in haar kindertijd heb gemist. Ik was zelf immers geen thuisblijfmoeder.

Nu ik zelf niet meer werk en zij ook thuis is, fiets ik regelmatig bij haar langs. Dan drinken we koffie en – als ze weet dat ik kom – heeft ze ’s ochtends al slagroomsoesjes uit de vriezer gehaald. Tot een echt gesprek komt het niet. Inmiddels is het daar met vier kinderen een levendige boel. We wisselen wat informatie uit en ik lees een boekje met een kleinkind, zo gaat het meestal. Ze is een lieve moeder. Qua uiterlijk lijken we op elkaar; ze is mijn kind. Maar als ik mijn ogen door de kamer laat dwalen, lijkt ze in niets op mij. Dan voel ik vervreemding. Haar leven is zó anders.

Hoogleraar Klinische Psychologie Willem van der Does adviseert Hellen

Feminist Hellen begrijpt niet dat haar dochter thuisblijft bij haar kinderen. Van der Does feliciteert Hellen met een succesvolle opvoeding. “Haar dochter is werkelijk feminist geworden. Of heeft ze al die jaren gestreden om de keuzevrijheid van haar dochter beperkingen op te leggen? Haar dochter maakt haar eigen keuzes, al zijn dat niet dezelfde die Hellen maakte. Dát is feminisme. Uit niets blijkt dat haar dochter zachte of harde dwang ervaart om een thuisblijfmoeder te zijn.” En, Hellen geeft het toe, ze heeft ook wel een beetje spijt dat ze zich zo volledig geconformeerd heeft aan het stereotype beeld van een feministische moeder. Moet ze nog iets ruimhartiger toegeven aan zichzelf dat feminisme haar weliswaar veel gebracht heeft maar ook wel een keurslijf kon zijn? De revolutie is geslaagd, vindt Van der Does, evenals haar opvoeding; er is geen beter bewijs voor dan de keuzes van haar dochter. “Ze zou wel een beetje haast moeten maken met dit tot haar door te laten dringen. Haar dochter heeft haar al vier kleinkinderen bezorgd. Ze woont in de buurt en heeft alle tijd maar kan er niet volop van genieten. Ze moet oppassen dat ze er niet op haar 80ste pas achter komt dat ze jaloers is op haar jaarclubgenoten die traditionele oma’s zijn geworden!”

Meer moeders hebben een probleem met hun kind. Lees de verhalen in Zin 11. Dit nummer bestel je nu extra voordelig online.

Tekst: Maike Jeuken