‘Het is dat ik kanker heb maar eigenlijk ben ik gelukkiger dan ooit’

Hij wilde altijd graag zélf aan de bal zijn, maar dat hoeft nu niet meer. Voor kunstenaar en cabaretier Jeroen van Merwijk (1955) is, nu hij ongeneeslijk ziek is, een onverwacht rustige en plezierige periode aangebroken in zijn leven. ‘Ik hoop dat het zo nog een tijdje mag voortduren.’

Op bezoek in Frankrijk

Het verschoten blauwe traliehek dat het terrein ontsluit, opent naar een grote tuin met weids uitzicht. Twee hoge linden staan geduldig voor het oude stenen huis – ze hebben alle tijd, staan hier al decennia op wacht. De jaren hebben hun sporen achtergelaten in het huis en de rood geluikte pigeonnier, de duiventoren even verderop. Maar de charme van deze Zuid-Franse woning is onmiskenbaar. In het gehucht Sainte-Juliette lijkt het haast alsof tijd niet bestaat, de dagen glijden hier eender voorbij, in alle rust en kalmte.

Genadeloze vonnis

Juist daarom is het zo fijn voor cabaretier en schrijver Jeroen van Merwijk om hier te zijn, in zijn atelier, waar hij de dagen vol schildert. Want tijd, dat is iets waar hij niet meer zoveel van heeft, sinds de dokter een jaar geleden vaststelde dat hij ongeneeslijk ziek is. Darmkanker met uitzaaiingen in de lever, zo luidde het genadeloze vonnis. Om zijn leven nog wat te verlengen en zijn dierbaren de tijd te geven aan dit lot te wennen, volgde chemotherapie. Maar toen deze zomer bleek dat die niet meer aansloeg, besloten Van Merwijk en zijn vrouw Jeannette in Frankrijk te blijven. Waarom in een ziekenhuisbed gaan liggen voor nog zwaardere behandelingen met nare bijwerkingen als op deze droomplek de dagen zoveel lichter en vriendelijker zijn? En dus vergleed de zomer, werd het herfst en klopte daarna de eerste wintermaand op de deur. Coronamaatregelen bemoeilijkten contacten met familie en vrienden, maar zorgden ook voor welkome rust.

Er hoeft niets meer

Of nou ja… Zelfs nu is Jeroen van Merwijk volop aan het werk, zoveel als zijn energie hem toestaat. In de uitbouw aan de 12de-eeuwse pigeonnier, ooit een zwartgeblakerde smidse maar nu een royaal atelier waar een robuuste gietijzeren Bullerjan-kachel voor warmte zorgt, schildert Van Merwijk bijna dagelijks – je zou bijna zeggen: alsof zijn leven ervan afhangt. Aan een klein noodbureautje schreef hij zijn nieuwe, en misschien wel laatste boek: Kanker voor beginners. Het is niet moeilijk om voor je te zien hoe hij daar, zo nu en dan gniffelend, zinnetjes zat te tikken over de Zweedse klompen van de verplegers of contrastvloeistof die aanvoelde ‘als een soort inwendige stoelverwarming’. Het was prettig om erover te schrijven, vindt Van Merwijk, dat gaf een zekere afstand tot de situatie. “Ik kan me best voorstellen dat mensen in paniek raken als ze horen dat ze doodgaan. Maar is die paniek wel terecht? Het is zonde als je kanker hebt je leven alleen maar in het teken van je ziekte te laten staan. In plaats van willen doorleven om het doorleven kun je je hoop beter vestigen op iets dichtbij, zoals nog een bepaald boek lezen of een schilderij maken. Dat levert je veel meer voldoening op. Je zegeningen tellen is een voedzamere manier van denken dan: o God, ik ga dood!”

Voldoening

Natuurlijk is het verdrietig voor Jeannette en zijn familie, zegt Van Merwijk, maar voor zichzelf vindt hij het niet zo erg dat de dood binnenkort komt aankloppen. “Door rustig mijn leven te overdenken, de talloze liedjes, voorstellingen en kunstwerken die ik heb kunnen maken, heb ik mijn ziekte weten te omarmen. Want al heb ik mijn hele leven lopen mekkeren over van alles en nog wat, ik kwam tot de conclusie dat ik een prachtig leven heb gehad waar ik met voldoening op kan terugkijken. Het is mooi geweest.”

Lees het hele interview met Jeroen in Zin 2. Nú in de winkel of bestel ‘em hier. zonder verzendkosten.

Tekst: Vivian de Gier. Beeld: Corbino