Concrete doelen stellen bij afvallen werkt niet

Hoogleraar klinische psychologie Willem van der Does beantwoordt in elke Zin jouw levensvragen. De laatste tijd krijgt hij veel vragen over afvallen. ‘Ik volg alle adviezen, eet gezond en beweeg maar val nauwelijks af. En uiteindelijk komen de kilo’s er ook weer aan.’ Zijn advies voor blijvend resultaat:

Jojo-effect

Gewicht kwijtraken en niet terugkrijgen is een van de moeilijkste opgaven. En meestal mislukt het. Sterker nog, het jojo-effect bestaat écht: je kunt na elke poging zwaarder eindigen. Wie er de zelfhulpboekjes op naslaat, ziet dat je jezelf een doel moet stellen. En een programma dat je naar dat doel voert. In hapklare brokken – vergeef me de uitdrukking. Dat werkt als het over projecten gaat die je kunt afronden. Zoals een ingewikkelde klus op je werk. Concrete doelen stellen bij afvallen werkt niet. Of averechts.

Doel stellen

Afvallen is echt een langetermijnproject. Als je een concreet doel hebt, zoals 15 kilo eraf, voel je je tekortschieten zo lang dat doel niet is behaald. Jarenlang meestal. Het risico is dat je ongeduldig wordt en er de brui aan geeft. Of dat je juist extreem gaat lijnen, wat op termijn sowieso mislukt. Als je jezelf een doel stelt, maak je een voorstelling van een aantrekkelijker versie van jezelf. Dat zorgt voor motivatie om dingen te doen (afzien in de sportschool) en te laten (een portie tiramisu). Deze motivatie botst echter voortdurend met verleidingen op de korte termijn. Soms voel je je sterk maar vroeg of laat ben je een keer moe, verdrietig of teleurgesteld en houd het dan óók maar eens vol.

Spier

Je wilskracht is als een spier: hij kan sterker worden door training maar hij kan niet altijd gespannen staan. En hij kan overtraind raken. Verder leveren je voornemens geen snel resultaat op, zeker niet bij afvallen. De sportschool kost tijd en geld, levert spierpijn op, ze draaien er techno-herrie en na drie weken zie je nog niks op de weegschaal. Afvallen is moeilijker dan stoppen met roken. Met roken kun je radicaal stoppen, met eten niet. Eten is niet alleen een primaire levensbehoefte, lekker eten is ook een krachtige beloning.

Verander je systeem

Wat moet je dan wél doen? Vergeet die concrete doelen, verander je systeem. Maak je leefstijl gezonder. Nu wordt het misschien verwarrend: doel of systeem, een gezonde leefstijl kun je natuurlijk ook als een doel zien. Wat ik bedoel met systeem is een permanent doel. Verander je dagelijkse gewoontes en omstandigheden zo, dat het onvermijdelijke gevolg uiteindelijk een gezonder lijf is. En – hopelijk – ook een slanker lijf.

Ook een prangende vraag? Mail hem naar redactie@zin.nl o.v.v. ‘Dr. Does’.