‘Vroeger wist je beter wat je rol was als man’

Een trilogie over de man. Over zijn zelfbeeld. Dat is wat schrijver Henk van Straten (1980) voor ogen heeft. Drie totaal verschillende boeken moeten het worden, elk met een eigen geluid en kijk op die man. Deel 2, Ernest Hemingway is gecanceld, is net verschenen.

Mannelijkheid. Wat betekent dat eigenlijk vandaag de dag? Wat wil je in dat kader met je roman duidelijk maken?

“Dat niemand precies weet wat mannelijkheid inhoudt. Dat maakt het juist zo interessant. In vroeger tijden werd er echter een sterkere cultureel bepaalde vorm aan gegeven. Denk aan jagers en soldaten, of dat typische jaren 50 stereotype van de kostwinner. Of dat dan typisch mannelijk was, daar kun je over filosoferen, maar hoe dan ook wist je beter wat je rol was. Anno nu ligt dat allemaal wat ingewikkelder. Ter illustratie: we hoeven ons dorp niet meer te verdedigen tegen rivalen maar dat vechten, die drang, dat zít nog wel ergens. Wat doe je daarmee? En waarom zijn er zoveel mannen depressief en is het zelfmoordcijfer onder mannen zo’n vier tot vijf keer hoger dan onder vrouwen?”

Ernest Hemingway is gecanceld is deel 2 van een zgn. Witte mannen-trilogie; deel 3 volgt volgend jaar. Hoezo een trilogie en hoezo ‘witte mannen’?

“In deel 1, Kwaad bloed, liet ik zien hoe een witte jongen radicaliseert en zijn eigen land en democratie gaat haten. Hij neemt wraak op zijn eigen ouders, een welgesteld, links echtpaar dat volgens die jongen hun land in de uitverkoop heeft gedaan. In Ernest Hemingway is gecanceld laat ik de verwarring van een linkse man zien die niet meer zo goed weet hij staat, als man en als burger in de maatschappij. Zowel links als rechts is er steeds minder nuance, steeds minder redelijkheid. Het is een actueel thema. Het leek me interessant om erover te schrijven en om het vanuit drie hoeken – en dus drie boeken – te bekijken.”

Fotograaf: Bianca Sisterman RV

De hoofdpersoon in je roman lijkt met elk aspect van het leven te worstelen. Waarom? Waar haalde je je inspiratie voor hem vandaan?

“Dan heb je het weer over die verwarring, als man en burger, maar ook als vader. Hij maakt zich zorgen om de toekomst van zijn puberzoon. Het ontbreekt hem aan vaste grond onder zijn voeten en ook aan zingeving. Die probeert hij te vinden bij een clubje mannen dat doet aan middeleeuws zwaardvechten. Zulke mannengroepjes bestaan echt; er is behoefte aan een soort oermannelijkheid en er bestaat een soort gemis. Het gebrek aan zingeving is een zeer sterke factor in het ontwikkelen van een depressie.”

Je verweeft veel actuele maatschappelijke issues in je roman. Wat wil je de lezer meegeven?

“Ik wil vooral de verwarring tastbaar maken. Omdat ik denk dat vanuit die positie – het toegeven van verwarring – compassie voor de ander kan ontstaan. Op dit moment weet niemand hoe het precies allemaal werkt of wat de juiste aanpak is. Soms weet je gewoon niet hoe je ergens instaat; je merkt alleen maar dat het je zowel links als rechts – dat bedoel ik niet eens alleen maar politiek gezien – niet helemaal bevalt, dat er iets knelt.”

Je schrijfstijl is klinkklaar. Hoe heb je jouw stem gevonden?

“Nee hoor. Ik blijf experimenteren. Kwaad bloed was een thriller, een heel ander genre. De toon daarin was weer heel anders. In Ernest Hemingway is gecanceld zit ook veel humor. Voor elk nieuw boek probeer ik weer een nieuwe, juiste stijl te vinden.”

Al begonnen aan deel 3 van de trilogie?

“Zeker. Het derde deel gaat heten: Bigorexia. Dat is een psychische aandoening waarbij een man obsessief bezig is met het opbouwen van spiermassa; ze zijn nooit gespierd genoeg, zelfs niet als ze amper nog kleren in hun maat kunnen vinden. Uiteraard gaat ook dat weer over de man, over zijn zelfbeeld, over kracht versus zwakte. De hoofdpersoon is een powerlifter die zijn zoon – verwikkeld in criminele problemen – ondanks al die kracht niet redden kan.”

Over het boek

Ze komen als geroepen, de twee dakdekkers die op de stoep staan bij de naamloze hoofdpersoon, fotocurator van een museum voor moderne kunst. Voor deze intellectueel met twee linkerhanden, aan de antidepressiva en onzeker over zijn rol als vader, ex-echtgenoot en witte man, is de wereld er alleen maar ingewikkelder op geworden. Hij wil ergens voor vechten, maar waarvoor? Ondertussen wekt zijn expositie over de schrijver Ernest Hemingway de woede op van zowel feministen, antiracisten als dierenactivisten, en dan krijgt het museumbestuur ook nog een brief met #metoo-beschuldigingen. Steeds vaker denkt hij aan zijn vriend Semmie, die zelfmoord pleegde. Pas als de pragmatische dakdekkers hem meenemen naar een training middeleeuws zwaardvechten, waar mannen gewoon mannen mogen zijn, besluit hij om het heft weer in eigen handen te nemen.
(Nijgh & Van Ditmar, € 21,50)