Wie ben ik?

Het is een eeuwenoude vraag: wie ben ik? En toch worstelt elke generatie opnieuw met existentiële issues. Zelfs in deze moderne tijd, die ons een overdaad aan psychotherapie-trajecten en meditatie technieken biedt, zwaaien stress, burnout en innerlijke leegte de scepter. We rennen eindeloos veel rondjes in het rad der vertwijfeling, wanhopig op zoek naar het antwoord op de vraag: wie ben ik? Mindfulness-expert Marisa Garau is er echter niet van overtuigd dat het beantwoorden van deze vraag ons dat felbegeerde eeuwige geluk zal brengen. In dit artikel gaat zij in op de zin en onzin van deze vraag, en hoe je met haar praktische mindfulness-stappenplan jezelf wel kunt leren doorgronden.

Goeroes

Wie ben ik? Ik herinner me dat ik me dit elke dag afvroeg toen ik mezelf nog over de kop werkte in mijn reclamebureau en gebukt ging onder chronische stress. Mijn schaarse vrije tijd besteedde ik aan het lezen van allerhande boeken over Boeddhisme, mystiek en meditatie, maar toch kwam ik nooit tot een bevredigend antwoord. Integendeel: door mijn hoofd vol te proppen met visies, ideeën en filosofieën (die elkaar gretig tegenspraken want vindt maar eens twee goeroes die het met elkaar eens zijn!) raakte ik alleen maar meer in de war, en gleed willoos van depressie in burnout — wat me m’n laatste restje zelfvertrouwen kostte.

Nieuwe mindset

Pas toen ik mindfulness leerde toepassen, verdween de prangende wie-ben-ik-vraag uit mijn leven. Ik was immers niet meer depressief en genoot met volle teugen van mijn nieuwe mindset waarin paniek en drama waren vervangen door acceptatie en dankbaarheid. Wanneer je door een moeilijke periode in je leven gaat door werkstress, een uitgebluste relatie, of een haperende gezondheid, is het logisch om jezelf af te vragen wie je bent. Je wilt immers snappen waar negatieve gevoelens vandaan komen om — gewapend met die kennis — de valkuilen uit het verleden achter je te kunnen laten.

Groei

Toch is het niet de juiste vraag om het pad naar zelfkennis en zelfontplooiing te vinden. Kijk maar eens naar oude foto’s. Je bent in twintig jaar tijd van baby veranderd in peuter, kleuter, tiener, puber en volwassene. Dit bewijst dat je voortdurend in een proces van verandering en groei bent, je kunt het met je eigen ogen zien. Zelfs als je volwassen en dus ‘af’ bent, blijven de lichaamscellen zich vernieuwen, terwijl in je geest het proces van innerlijke groei dan pas echt goed op gang komt. Met levenservaring ontwikkel je niet alleen nieuwe visies en inzichten, maar ook emotionele intelligentie.

Statische entiteit

Het onmogelijke aan de wie-ben-ik-vraag is dat het naar een diep-filosofisch inzicht hint, terwijl het zich tegelijkertijd beperkt tot de aanname dat je een statische entiteit bent… wat je duidelijk niet bent. Wat als je nu, op dit moment, een antwoord zou vinden op deze vraag? Is dat dan niet slechts een momentopname van hoe je op dit moment voelt, denkt en functioneert? En is dat dan wie je werkelijk bent, deze ik die er over een jaar, of over tien jaar, anders uit zal zien, en anders in het leven zal staan?

Eén-dimensionaal

Ontkent de vraag bovendien niet het feit dat je een caleidoscoop aan rollen, eigenschappen, talenten en voorkeuren in je herbergt? Ben je je beroep, je geslacht, of je afkomst? Ben je de dochter van je ouders, de moeder van je kinderen, of het baasje van je hond? Ben je altijd alleen maar nuchter? Of ben je soms ook emotioneel? Je bent alles! Afhankelijk van het moment, de omstandigheden, degene met wie je bent… ben je zakelijk, romantisch, lief, afstandelijk, streng, los, relaxt, gestrest, rustig én ambitieus. Je bestaat uit vele verschillende dimensies omdat je een heel scala aan verlangens, ideeën en kwaliteiten in je verenigt. Zie je dat een één-dimensionale vraag je nooit een afdoende antwoord zal kunnen bieden?

Wat als je jezelf een andere vraag zou stellen? Wat mindfulness mij heeft geleerd, is dat het veel beter is om een andere vraag te stellen. Verander… Wie ben ik? … eenvoudigweg in: Wie wil ik zijn?

Waar wie ben ik? statisch is, gevangen in dit moment van stress, angst, onzekerheid, biedt wie wil ik zijn? een schitterende deur naar een toekomst die je zelf mag creëren.

Frisse wind

Dit is een veel interessanter en waardevoller vraagstuk. Wie wil ik zijn? impliceert immers: waar wil ik naartoe groeien? Wat kan ik bereiken? Welk pad zal ik kiezen? Het biedt beweging en vooruitgang. Het schudt verkrampt denken los en laat een frisse wind waaien door een stoffige bovenkamer vol verouderde overtuigingen die je allang niet meer dienen.

Mijn stappenplan

Om het complexe proces van zelfontdekking in fasen aan te kunnen gaan, heb ik een handig stappenplan ontwikkeld dat je gids voor de komende tijd zal zijn.

Stap 1: Wat wil je niet meer?
Schrijf in de komende weken op wat je allemaal niet meer wilt zijn. Misschien wil je niet meer zo gehaast zijn. Misschien wil je niet meer zo ongeduldig zijn. Of niet meer wakker-liggen van zorgen over je werk. Het is belangrijk om duidelijk voor ogen te hebben wat je niet meer wilt. Schaam je niet voor je ‘tekortkomingen’. Kijk deze lastige kwesties eerlijk in het gezicht, en denk eens na waarom je je eigenlijk nog steeds gevangenzit in eigenschappen die je dwarszitten in plaats van dienen.

Stap 2: Wat wil je wél?
Na de niet-fase ga je over naar de wél-fase. Wie wil je wél zijn? Welke eigenschappen zou je graag wél willen hebben? Welke karaktertrekken bewonder je in anderen? Waarom wil je die in jezelf cultiveren? Wat zullen deze goede eigenschappen jou en je geliefden brengen?

Stap 3: Hoe reageert je ideale ik?
Nu je de balans hebt opgemaakt, ga je bewust dagdromen over je nieuwe ik. Schrijf een aantal situaties op uit je dagelijkse leven die je stress geven. Schrijf op hoe je er nu op reageert, en schrijf dan op hoe je erop zou willen reageren. Als nu de printer vastloopt, geef je het rotding misschien een flinke schop of zak je huilend in elkaar. Maar liever zou je geen emotionele meltdown ervaren, en met een helder hoofd de technische dienst bellen om het probleem snel op te lossen. Bouw een lijst op van al die grote en kleine tegenslagen, je huidige reacties en de reacties die je zou willen hebben.

Stap 4: Hoe ziet je ideale leven eruit?
Ook ga je vrij fantaseren over je nieuwe leven. Dat doe je door heel gedetailleerd een dag uit je ideale leven te omschrijven. Je beschrijf het land waar je woont, de stad of het dorp, het strand of het bos. Woon je in een luxueus huis of in een eenvoudige hut? Beschrijf de ochtend, de middag en de avond. Wat eet je? Welke kleding draag je? Hoe houd je jezelf bezig? Welke taken voer je uit? Heb je een baan of doe je vrijwilligerswerk? Werk je met volwassen, kinderen of dieren? Ga je naar kantoor, werk je thuis of ben je bezig in de buitenlucht? Wat doe je in je vrije tijd? Hoe breng je je avonden door? Met wat voor soort inspirerende mensen ga je om?

Hoe meer detail je in je aantekeningen kunt brengen, hoe beter het is. Want met inzoomen zie je scherper wat je wilt. En dan is het een stuk makkelijker om kansen te herkennen die je de weg naar je ideale leven wijzen.

Bewust

Een meer ontspannen en meer vervullend leven komt niet zomaar op je pad. Je moet er bewust aan werken, elke dag een beetje. Bewust dagdromen; bewust je mind voeden met inspirerende foto’s en verhalen; bewust de kansen op verandering zien die zich aan je voordoen; bewust die mensen herkennen die jou verder kunnen helpen. Je fantasieën helpen je om je denken voor te bereiden, zodat daadwerkelijke verbeteringen kunnen ontkiemen, groeien en bloeien.

Een laatste tip: Dit zelfonderzoek is een belangrijke fase in je groeiproces. Gun jezelf daar tijd voor. Er is geen haast, je neemt gewoon alle tijd die je nodig hebt. Je hoeft er ook niets mee te presteren. Je doet het alleen voor jezelf, en heb alleen aan jezelf verantwoording af te leggen. Werk eraan als het goed voelt, laat het rusten als het even niet wil lukken. Wees geduldig met jezelf. Je zult zien dat dat het beste resultaat geeft.

Over Marisa Garau

Tien jaar lang runde Marisa Garau (52) haar eigen reclamebureau in Amsterdam. Daarna verhuisde ze met haar man en poezen naar Nieuw-Zeeland waar ze internationale bestsellers over mindfulness schrijft. Samen met haar man produceert Marisa haar eigen olijfolie en runt ze haar online Growing Mindfulness platform. Lees meer mindfulness-inzichten over de vraag Wie ben ik? in Marisa’s verdiepingsartikel.