Zo bezoek je een museum

Ga je wel eens naar een museum? Dan doe je het hoogstwaarschijnlijk fout. Er is namelijk een hele specifieke manier hoe je moet bekijken. Negeer het informatiebordje naast een werk en meer tips!

Verhaal vertellen

Kunst doet iets met ons. Dat komt niet door het kunstwerk zelf maar door jou, de kijker. Een kunstwerk krijgt namelijk pas betekenis door de emoties, gedachten, herinneringen en verwachtingen die het bij jou oproept. “Kunst behoort tot onze cultuur, net als het rechtssysteem, onze taal, wetenschap, religie. Al die cultuuruitingen beïnvloeden je blik op de wereld.” Volgens Ton Bevers, kunstsocioloog en emeritus hoogleraar Algemene Cultuurwetenschappen aan de Rotterdamse Erasmus Universiteit, is kunst ‘een door en door sociaal verschijnsel’: sommige mensen maken het en anderen waarderen het. De kunstenaar wil een verhaal vertellen en als dat aansluit bij de gevoelens, ervaringen en geschiedenis van de kijker, ontstaat er een klik.

Gewoon negeren

Kunst kan je blik op de wereld veranderen. Dat weet kunsthistoricus Wieteke van Zeil uit eigen ervaring. “Als je je dat kijkplezier eigen kunt maken, helpt kunst je om méér te zien, zowel binnen als buiten het museum.” Van Zeil schreef een boek om mensen te leren beter naar kunst te kijken. Goed kijken begint met negeren. Dit is misschien wel haar belangrijkste advies:

Zo bezoek je een museum

1. Negeer het grootste deel van de zalen en kunstwerken
2. Negeer het informatiebordje naast een werk
3. Negeer in eerste instantie het totale kunstwerk
4. Besteed aandacht aan details en ‘kom het kunstwerk binnen’
5. Zoom uit en zie het hele kunstwerk

Geen oordeel

De collectie is meestal zo groot dat je hooguit 0,01 seconde per museumstuk hebt als je alles wilt zien. De gemiddelde 30 seconden die mensen volgens de laatste onderzoeken besteden aan een kunstwerk in een museum zijn al te weinig. Richt je daarom op een paar objecten en kijk daar langer naar. Weersta de verleiding direct te lezen waar het tentoongestelde volgens de conservator over gaat. Dat beïnvloedt je oordeel en doodt je nieuwsgierigheid.

Kijk mindful

Gebruik je eigen ogen. Zoom vervolgens in op een detail dat je opvalt: een hermelijntje, een gezichtsuitdrukking, een sieraad. Het is niet voor niks dat je juist dát eruit pikt: blijkbaar maakt dat iets in je los. Als vanzelf komen er vragen op en sla je het beeld op. Zoom je vervolgens van het detail uit naar het totale werk, dan krijg je inzicht in de context en betekenis ervan. Door op deze manier ’mindful’ te kijken geniet je meer, word je nieuwsgierig én blijf je opmerkzaam. Ook buiten het museum. Je houdt je geest open en dus ga je de wereld anders zien.

Vier extra tips van Wieteke

1. Ga op museumbezoek met iemand die een heel andere expertise of belangstelling heeft dan jezelf. Dan vallen ineens andere details op. Dat verruimt je blikveld.
2. Maak zelf kunst. Door zelf actief met kunst bezig te zijn, ervaart en zie je méér.
3. Berg je mobiel op. Als je Facebook- of Instragramfoto’s van een kunstwerk maakt, neem je niet meer onbevooroordeeld waar. Ongemerkt kijk je met de ogen van het publiek: is dit wel Instagrammable? Dat verstoort de relatie tussen jou en het kunstwerk.
4. Blijf nieuwsgierig. Dan verwondert, ontroert en inspireert kunst je elke keer opnieuw.

Gelijk aan de slag

Wist je dat het Rijksmuseum meer dan 600.000 kunstwerken online heeft gezet? Je kunt ze gratis bekijken! Hierdoor hoef je dus niet meer van museum naar museum te sjokken om alles in je op te kunnen nemen maar kan het gewoon vanuit je luie stoel. Natuurlijk is dit geen vervanging voor een echt museumbezoek, maar het is wel een bijzonder goede toevoeging. Neem een kijkje.

Tekst: Anne Elzinga