Verrassende oud en nieuw weetjes

Oliebollen, champagne en vuurwerk zijn onlosmakelijk verbonden met oud & nieuw. Maar waarom eigenlijk en hoe dan ze dat in het buitenland?

Hier begint het feest

Er kan er maar één de eerste zijn. De inwoners van het eilandje Samoa stappen als eerste 2022 in. Ze zijn dertien uur eerder dan Nederland. Het eilandstaatje was tien jaar geleden nog de laatste in de wereld maar sloeg in 2011 gewoon 30 december over. Hiermee verlegde ze de datumgrens en sindsdien vieren de Samoanen als eerste het nieuwe jaar.

En wie is de laatste?

De eilanden Baker en Howland, beide behorende bij Verenigde Staten van Amerika, zitten aan het andere uiterste van het spectrum. Terwijl wij al klaar zijn met feesten gaat hier pas om 13:00 uur Nederlandse tijd het nieuwe jaar in. Een verschil van maar liefst 26 uur.

8 stuks

Er worden ongeveer acht oliebollen per persoon gegeten rond oud en nieuw. Voor de lekkerste moet je naar Holten. Bakker Martin Nijkamp won met zijn oliebollen de landelijke oliebollencompetitie van het Echte Bakkersgilde. De bekendste oliebollenbakker Richard Visser heeft nog een tip voor thuisbakkers: ‘Hou het beslag tijdens het rijzen op een graad of dertig, anders krijgt het de verkeerde structuur. Bak de bollen ook niet in een koud en tochtig schuurtje. Je emmertje met beslag is buiten binnen een half uur afgekoeld. Dat doet niet veel goeds.’

Waarom oliebollen?

Waarom we oliebollen, de opvolgers van oliekoeken, op oudejaarsdag eten, is niet precies bekend. Een van de spannendste theorieën is dat de oorsprong van de traditie Oud Germaans zou zijn. De godin Perchta zou in de periode van 26 december tot en met 6 januari met haar geesten rondwaren op aarde. Door oliebollen te eten zou het vet ervoor zorgen dat je niet kon worden opengereten door het zwaard van de godin. Net als bij de oliebol is niet duidelijk waar de oorsprong van de appelbeignet ligt. De Romeinen aten rond 200 voor Christus al een lekkernij (klontjes deeg geschept in vet en gewenteld in veel suiker), dat veel weg had van de huidige appelbeignet. In kookboeken van de 15e eeuw komen voor het eerst recepten voor beignets voor, waar ook voor het eerst de schijven appel werden gebruikt.

Tijd voor champagne

De traditie om met oud en nieuw champagne te drinken is nog niet zo oud. Wij doen het om `het oude jaar weg te schieten’. Eigenlijk moet je de kurk dus flink laten knallen en gaat het meer om de knal dan om de champagne. De champagnesoort die het meest achterover wordt gegooid tijdens de jaarwisseling is een Brut, Dit is niet zo verrassend, want het is sowieso de meest gedronken champagnesoort ter wereld.

Knallend het jaar uit

De traditie om vuurwerk af te steken op oud en nieuw is al eeuwenoud. Volgens bijgelovige mensen was de kans groot dat kwade geesten rond de jaarwisseling rondspookten op aarde. Om ze weg te jagen moesten de bangeriken zoveel mogelijk lawaai maken. En dus gingen mensen knallend het jaar uit. Door de coronacrisis is er weer een vuurwerkverbod. Toch is zo’n 10 procent van de Nederlanders van plan om tijdens oud en nieuw te gaan knallen.

Leuke tradities in het buitenland

In Denemarken wordt op 31 december servies tegen het huis van vrienden en buren kapot gegooid. Hoe meer scherven je de volgende dag op de deurmat vindt, hoe meer geluk je zult hebben in het nieuwe jaar. In Griekenland wordt in een brood een munt verstopt. De vinder zal een gelukkig jaar beleven. In Spanje is het gebruikelijk om middernacht 12 druiven achter elkaar te eten, op iedere klokslag een. Elke druif zorgt voor een maand vol geluk in het komende jaar. Japanners gaan volgens de boeddhistische traditie op oudejaarsavond naar de tempel om daar de bel niet twaalf keer, maar 108 keer te luiden. Dit zorgt voor een goed jaar zonder tegenslag.