Jij mag er zijn

Gezien worden. Dat geeft vleugels én vaste grond onder je voeten. Het troost, verlicht en maakt blij. Het kan stimuleren tot grote daden en tegelijk de rust geven dat die grote daden niet per se moeten. Echt gezien en gehoord worden door een ander, hoe fijn is dat?

“Erkenning voor jou als persoon is essentieel,” zegt psychotherapeut Carla Prick (1962). “Als je erkenning in je jeugd van je ouders krijgt, zorgt dat voor een gezond zelfvertrouwen en een heel stevig fundament waarop je verder kunt bouwen naarmate je ouder wordt.”

Het zit ‘m in grote en kleine dingen, aldus Prick. “Dat als je hard gevallen bent en je knie open ligt, je niet meteen te horen krijgt: je stelt je aan. Maar ook dat er oog is voor je talenten en je de ruimte krijgt te zoeken naar wat jij leuk vindt. Ik noem graag het voorbeeld van de film Billy Elliot, waarin een jongetje uit een mijnwerkersdorp zich tegen de klippen op ontwikkelt tot een balletdanser. Zijn vader zag uiteindelijk wat zijn zoon kon en waar hij gelukkig van werd.”

Een basisbehoefte

Carolien Oosterhoff (1967) weet nog precies waar ze zat toen ze ervaarde hoe het was om echt gehoord te worden. “Ik deed een training Parent Effectiveness. De trainer deed voor wat het is om echt actief te luisteren.” Oosterhoff was helemaal van haar à propos. “Ze nodigde mij non-verbaal uit om te vertellen, ze was helemaal aanwezig, liefdevol en ook neutraal. Ik dacht echt ‘Holy shit! Wat gebeurt hier?’ Ze heeft twintig minuten naar mij geluisterd, echt tot de laatste druppel zeg maar. Ik vroeg daarna of ze iets ging doen met mijn verhaal, advies geven ofzo, maar nee, luisteren was voldoende. En dat was het ook, merkte ik zelf.”

De Amerikaanse psycholoog Abraham Maslow zag erkenning als een van de basisbehoeften van de mens. In de beroemde piramide van Maslow visualiseerde hij zijn theorie dat we allemaal met dezelfde behoeftes zijn geboren. Onder aan de basis van de piramide staan de fysieke basisbehoeften als voedsel, slaap en een dak boven ons hoofd. Zonder dat is het snel afgelopen. Maar vlak daarboven vinden we erkenning en geliefd worden. Het is ook niet moeilijk voor te stellen hoe schraal het leven is als alleen aan de onderste basisbehoeften wordt voldaan. Mensen zijn sociale dieren, we hebben een grote behoefte om ons deel te voelen van een geheel, gezien te worden door de ander.

De eersten van wie we erkenning nodig hebben, zijn onze ouders. Gezien en gehoord worden is voor een baby letterlijk van levensbelang. Voedsel, drinken, warmte en geborgenheid, een schone luier en gekoesterd worden, een baby’tje is voor dit alles compleet afhankelijk van de ouders of verzorgers.

Ook als we opgroeien blijven we bevestiging van onze ouders of verzorgers nodig hebben. Een complimentje voor een mooie tekening, gejuich als er geen luier meer nodig is, een knuffel gewoon omdat we zo lief zijn: daar groeien we van. In lengte, maar vooral in vertrouwen in onszelf en de wereld om ons heen.

Het is helaas niet een gegeven voor iedereen, of altijd en in elke situatie. Maar wie ben je als je niet gezien wordt, niet gehoord wordt? Kun je je wel ontwikkelen tot een heel mens als een deel van jou door niemand opgemerkt en gewaardeerd wordt?

Dat wordt lastig, denkt Prick. “Gezien en gehoord worden, erkend worden als persoon is een van de basisbehoeften van de mens. Het hangt samen met de hechting in je jeugd. Wanneer de ouders de behoeften van hun kind niet zien, niet zien dat het angstig is of verdrietig, dan leert het kind niet hoe het aan dit soort gevoelens woorden kan geven. Het heeft er geen taal voor. Dat werkt door tot in het volwassen leven.”

Tekst: Marjolein van Rest

Zin in meer?

Meer over gezien worden en wat dat met je doet? Lees de rest van het artikel Jij mag er zijn in Zin 4. Nú in de winkel. Of bestel ‘em hier.