Rosita Steenbeek over haar roman ‘Julia’

Als enige dochter van keizer Augustus leidt Julia een leven waarin nagenoeg alles voor haar wordt bepaald. Opgroeien zonder moeder, de echtgenoten voor haar drie huwelijken en een verbanning na een buitenechtelijke affaire. Rosita Steenbeek (1957) wil laten zien dat Julia ondanks alles enorme veerkracht heeft en dat er zoveel meer over haar te vertellen valt. ‘Er is veel gelijkenis met nu, ook al speelde dit verhaal zich tweeduizend jaar geleden af.’     

Je hoorde tien jaar geleden voor het eerst over Julia. Waarom vond je haar interessant?  
“Ik vond het fascinerend dat Julia de dochter was van de belangrijkste keizer ooit, keizer Augustus. Vervolgens bleek dat hij haar had verbannen naar het piepkleine eilandje Ventotene, op twee uur varen van Napels. Ik vroeg mij af waarom. Zij was zijn enige kind, een mooie en intelligente vrouw bovendien. Ik werd extra nieuwsgierig toen ik hoorde dat haar villa te bezoeken was. Dat wilde ik zien. De resten van de villa raakten mij meteen. En die oude haven daar op het eilandje: ik kon er de geschiedenis van tweeduizend jaar geleden aanraken. Ik besloot op dat moment om mij verder te verdiepen in Julia. Wie was zij en waarom is er zo weinig over haar bekend in de historie? Ook de plekken in haar leven, zoals dat eiland en haar geboortehuis, wilde ik meenemen in mijn verhaal.”

‘Wat tweeduizend jaar geleden speelde is nu ook nog steeds herkenbaar’

En toch duurde het tien jaar voordat het boek er uiteindelijk kwam.

“Er kwamen steeds andere projecten tussendoor. Ik schreef eerst nog Heb uw vijanden lief, een essay over compassie, en het boek Wie is mijn naaste? over het vluchtelingendrama. Daarna was het 75 jaar vrijheid in Nederland. Dat leek mij een mooi moment om eindelijk het boek over mijn Joods-Duitse oma Rose te schrijven, naar wie ik vernoemd ben. Julia is geboren in 39 voor Christus, zij kon nog wel een paar jaar extra wachten. Ze was wel altijd aanwezig in mijn achterhoofd en in al die jaren bleef ik informatie over haar verzamelen.”

Achteraf gezien was het een goede timing omdat veel onderwerpen goed aansluiten bij de actualiteit.

“Dat klopt ja, ondanks dat het verhaal zich tweeduizend jaar geleden afspeelt. De Romeinen wilden Julia uitwissen, omdat ze iets verkeerds had gedaan. Een buitenechtelijke affaire. Julia werd gecanceld, een term die je nu veel hoort. Maar er zijn meer linken met de actualiteit. Ik beschrijf bijvoorbeeld hoe keizer Augustus een democratie in een dictatuur verandert en het belang van propaganda hierin. Augustus overlaadde zijn senatoren met geld en eer, iets wat Putin ook doet. En als je kijkt naar bijvoorbeeld vredesonderhandelingen van nu met alleen maar mannen aan tafel, dan lijkt er niet veel veranderd sinds toen.”

Waarom wilde je Julia haar rechtmatige plek in de geschiedenis geven?

“De romeinse geschiedschrijving is geschreven door mannen, Julia is daardoor nauwelijks terug te vinden. Als er wél over haar verteld werd, dan was dit vooral om haar in een kwaad daglicht te plaatsen. Ze zou losbandig zijn en zich in de armen van Jan en alleman werpen. Dat is een vertekend beeld, met een dubbele moraal. Ook Augustus had veel affaires. Bovendien moest Julia van haar vader tot drie keer toe trouwen met een man die Augustus voor haar uitkoos. Ik vond gelukkig ook teksten waaruit een andere Julia naar voren kwam. Julia bleek heel erudiet en had een grote liefde voor literatuur. Ze maakte in haar eentje een reis naar Troje, geïnspireerd door Homerus die ze graag las. Ik wil met mijn boek laten zien dat Julia meer was dan alleen maar de vrouw met al die mannen.”

Je draagt het boek op aan jouw moeder. Ook de moeder van Julia speelt een belangrijke rol in haar leven.

“Haar moeder moest Julia bij de geboorte afstaan, gedwongen door Augustus. Julia blijft altijd naar haar verlangen en op volwassen leeftijd wordt ze weer met haar herenigd. Haar moeder hield net zo van lezen en begaf zich in dezelfde literaire kringen als Julia. Toen Julia verbannen werd naar het eiland ging haar moeder met haar mee. Met mannen had Julia vooral ingewikkelde relaties, maar de relatie met haar moeder was mooi en harmonieus. Ik had zelf ook een heel innige relatie met mijn moeder, dat kon ik goed gebruiken als inspiratie voor het boek. Mijn moeder is overleden vlak voordat dit boek uit kwam. Zij las mijn manuscripten altijd als eerste en ik had gehoopt dat zij ook dit boek nog in haar handen zou houden. Gelukkig heeft ze dat nog wel kunnen meemaken met het boek over haar eigen moeder, mijn grootmoeder Rose. Een van de laatste dingen die ze zei tegen mij ging over het boek. Ze vroeg of Julia al klaar was.”

Hoe zag voor Julia het leven in ballingschap eruit?

“Julia was de gevierde prinses in Rome, waar ze van het ene feest naar het andere ging. Ineens zat ze op zo’n klein eilandje. Ik zag een parallel met de effecten van de lockdowns waarbij ook alles tot stilstand kwam. Als je bijna niks meer kan is dat op een bepaalde manier verrijkend. Zo kreeg Julia oog voor kleine dingen zoals de veranderingen van het licht en hoe de natuur tot leven komt. In Rome liep ze altijd door de schitterendste parken, maar lette nooit op het wonder van een plantje dat net opkomt. Het was toevallig dat bij het beschrijven van haar ballingschap de wereld in lockdown was, maar achteraf gezien kon ik het goed gebruiken.”

Welke invloed had het bestuderen van Julia op jouw eigen leven?

“Het heeft mijn relatie met Rome verder verdiept. Ik woon in hartje Rome, vlakbij gebouwen die vernoemd zijn naar personen uit het leven van Julia. Bijvoorbeeld theater Marcellus, dat was haar eerste man, en het Pantheon waar de naam van haar tweede man Agrippa op de voorgevel staat. Haar grootvader Julius Caesar is bij mij om de hoek vermoord en dagelijks kom ik langs de zuilengalerij van Octavia, haar tante. Haar vader Augustus kom je natuurlijk overal in Rome tegen. Ik ben mij nu meer bewust van die hele familiegeschiedenis in Rome. Als ik met Romeinse vrienden over Julia praat reageren ze heel nieuwsgierig. Ook zij weten eigenlijk nauwelijks iets over haar en hebben een beeld van haar dat niet lijkt te kloppen.”  

Interview: Marjolein Koens

Win met Zin

Wij geven 3 exemplaren van Rosita’s boek weg. Laat hieronder weten waarom ú haar boek moet winnen en maak kans! 

Over het boek

In haar nieuwe historische roman neemt Rosita Steenbeek haar lezers mee naar het oude Rome van keizersdochter Julia. Beschrijvingen van overblijfselen van de plekken uit Julia’s leven wisselt ze haarfijn af met een scène die zich daar tweeduizend jaar geleden afspeelde. ‘Ik wil de lezer bewust meenemen naar deze plekken. Het staat er gewoon allemaal nog in Rome. Elke steen vertelt iets over toen. Tegelijkertijd zie ik het ook als een aansporing om er zelf iets van te maken, want je bent er maar zo kort’

(Julia, vrijgevochten keizersdochter. Uitgeverij Prometeus, €23,99)

Over de maker

Schrijver Rosita Steenbeek (1957) schreef succesvolle romans als De laatste vrouw, Intensive Care en Ander licht. Als geen ander beschrijft ze in verschillende boeken het leven in Rome, de stad waar ze al jarenlang woont. Rosita schakelt moeiteloos van de oudheid naar de actualiteit. Na het oude Rome van Julia werkt ze op dit moment aan een vierdelige documentaire over vluchtelingen in Europa, inclusief een bijhorend boek.

rositasteenbeek.com