Voel je jong

Hoe oud ben je en hoe oud vóel je je: fysiek, mentaal en qua levenslust? Die vraag stelde onze redactie aan lezers van Zin Magazine. De conclusie: ze voelen zich jaren jonger dan ze volgens hun paspoort zijn, al kraakt het hier en daar soms wel. Hoe blijven we allemaal zo fit? Wat moet je daarvoor doen – of laten? Nú in Zin magazine.

Fit & Gezond Enquête

In totaal deden 723 mensen mee aan onze mini-enquête. Hun gemiddelde leeftijd is 66 jaar. Maar ze voelen zich aanzienlijk jonger: ze hebben het lijf van een 54-jarige (fysieke leeftijd), het brein van een 49-jarige (mentale leeftijd) en de levensvreugde van een 48-jarige (vitale leeftijd). “Ik ben gezond, heb vrienden van 39 tot 100 jaar… Leef heel graag en ben dankbaar voor mijn leven tot nu toe,” aldus een deelnemer van 60. Een blije 66-jarige ziet in de spiegel wel een zestiger ‘maar dat loopt niet gelijk op met mijn levenslust en nieuwsgierigheid. Ik voel me zelfs veel fitter, losser en vrijer dan tijdens de ruim twintig jaar zorg voor mijn zieke lief die vorig jaar overleden is. Het nieuwe ontdekken is begonnen’. Sommigen kunnen het zich haast niet voorstellen dat ze al zo oud zijn. “Ongelooflijk dat ik al oma ben! Mijn rolmodellen waren zóveel ouder dan ik me nu voel!”

‘Ik kan nog steeds genieten als een dolblij kind van 12’

Gabriela Riedi (1971) is eigenaar van Sleepingbeautycoaching.com. Ze is gelukkig hertrouwd, heeft een dochter en drie kleinzonen.

Een ander denkt nog steeds: ‘de ouderen, dat zijn die andere mensen’. “Ik voel mij jong in doen en laten. Ben nog steeds niet grijs – mijn rode haar wordt blonder en hierdoor word ik ook jonger geschat – en vind nog erg veel leuk.” Nieuwsgierig dus. Dan is het wel eens schrikken als jongeren ze wél als een echte mevrouw of meneer zien: “Moet er nog steeds aan wennen als jongeren mij ‘u’ noemen,” aldus een 63-jarige vrouw die zich fysiek niet ouder voelt dan 40 en nog net zoveel zin in het leven heeft als toen ze 30 was. En dan zijn er nog mensen die op heel specifieke gebieden een jonger alter ego hebben: “Filosoferend 42, werkend 30-er, flapuit 20-er,” aldus een 52-jarige man. Als mensen zich ouder voelen dan ze zijn, komt dat voornamelijk door fysieke klachten: “Als ik geen artrose in mijn knie had kon ik de wereld aan!” Een ander merkt aan kleine dingen aan haar lijf dat ze ouder wordt: “Ik besef dat meer dan ooit tevoren.” Dat is wennen: “Heb altijd veel gesport en merk dat ik mijn teamsport moeilijker kan uitoefenen. Niet zo gek natuurlijk als je 55 bent, maar soms even slikken.”

Steeds ouder

Dat we dat 9de decennium gaan halen is niet ondenkbaar: de levensverwachting stijgt de laatste jaren flink. En dat blijft-ie nog wel even doen volgens Dorly Deeg, emeritus-hoogleraar epidemiologie van de veroudering. Zij deed onderzoek naar de oorzaken. De verbeterde gezondheidszorg speelt een belangrijke rol: levensbedreigende ziekten zijn veel beter op te sporen en te behandelen. “Daardoor blijft een 65-jarige van nu langer leven, al hoeft hij niet per se gezonder te zijn dan zijn leeftijdsgenoot van twintig jaar geleden,” aldus Deeg. En zelfs als het fysiek misschien iets minder gaat blijven we doorgaans nog wel jong en scherp van geest. Volgens Deeg heeft dat voor een belangrijk deel te maken met het feit dat wijzelf en onze ouders hoger opgeleid zijn dan onze voorouders. “Als je de middelbare school doorloopt, worden je hersenen gestimuleerd. Dat geeft de opbouw van het brein een boost. Bovendien vind je met die opleiding vaak een uitdagende baan waarbij je ook je hersenen moet gebruiken.” Als je dan ook nog eens met allerlei verschillende soorten mensen omgaat, bloeit en groeit je brein optimaal.

‘Alles met plezier doen, dat is heel belangrijk’

Ellie Brik (1944) is schrijver en grey hair fotomodel. Ze heeft twee dochters en vijf kleinkinderen.

Soepeler, steviger, sterker & slimmer

“Lekker bewegen voorkomt fysieke aftakeling.” Constance Schuller, bewegingsdeskundige seniorensport, ziet het dagelijks bij de deelnemers van haar sportorganisatie GezondOud. Spieropbouw en spiermassa zijn daarbij de toverwoorden. “Elke 50 tot 100 dagen worden je spieren afgebroken en weer opgebouwd. Behoud van spiermassa zorgt ervoor dat je de dagelijkse dingen langer kunt blijven doen: je boodschappen dragen, je kleinkind optillen, iets van de hoogste plank in het keukenkastje pakken, fietsen en lopen.” Spieren zitten als een beschermende laag over botten en gewrichten heen. Zeker voor ouderen en vrouwen is dat belangrijk. Een derde van de 65-plussers valt volgens onderzoek van de Vrije Universiteit en Amsterdam UMC een of meer keer per jaar. Ook vrouwen tussen de 40 en de 64 jaar moeten opletten: zij vallen vaker dan mannen en dat risico wordt groter naarmate ze ouder worden (van 9% bij veertigers tot 30% bij zestigers). Hoe sterker de spieren en hoe soepeler het lijf, hoe beter je zo’n struikeling op kunt vangen. Maar daarmee houden de fysieke voordelen van bewegen niet op. Eigenlijk weten we het allemaal wel: het is goed voor het hart, de bloedcirculatie en het immuunsysteem. Je blijft langer mobiel, hebt meer uithoudingsvermogen, soepeler gewrichten, een flexibeler lijf en een grotere actieradius. En het verbetert ook nog eens je cognitief functioneren: een gezonde geest in een gezond lichaam. Doe je het buiten, dan komen er volgens Schuller nog een paar plusjes bij: “Het groen om je heen ontspant je brein. Je bent in de natuur met de lucht boven je, ademt de zuurstof in en ziet de seizoenen aan je voorbijtrekken. Voordeel boven een sportschool is dat je op natuurlijke grond sport, met bladeren en boomstronken. Zoals het in het echt ook is. Dat houdt je alert.” Voor Schuller is het zonneklaar: “Ik ben ervan overtuigd dat lekker bewegen mensen gezonder en gelukkiger maakt.”

Eet je gezond oud

“Ja,” zegt voedingsonderzoeker Pol Grootswagers (Wageningen University & Research), “je kunt je gezond ouder eten.” Als je tenminste ook op andere terreinen geen gekke dingen doet. Het Voedingscentrum biedt goede handvatten: eet gevarieerd, niet te veel, gebruik minder verzadigd vet, eet volop groente, fruit en brood en ga veilig om met voedsel. Grootswagers wil daar graag nog iets aan toevoegen: let op je eiwitten. “Bijna alle oudere mensen eten daar te weinig van. Dat zit ‘m vooral in het typisch Nederlandse ontbijt van twee beschuitjes met zoet beleg, een glaasje sap en een kop koffie; dat levert minder dan vijf gram eiwit op. Terwijl je drie keer per dag twintig tot dertig gram eiwitten per maaltijd binnen zou moeten krijgen. Eiwitten zijn de bouwstenen van het menselijk lichaam: je krijgt er sterkere botten van en ze geven het lijf een prikkel om spierweefsel op te bouwen. Dat gebeurt bij de lunch en het diner meestal wel, maar ’s ochtends niet.” Veganisten en vegetariërs moeten hier extra op letten. “Als je plantaardig eet, komt de eiwitkwaliteit in het gedrang en mis je essentiële aminozuren en micronutriënten die alleen in dierlijke producten voorkomen. Dan moet je echt puzzelen om aan de juiste hoeveelheden te komen.” Uit duurzaamheidsoverwegingen is het prima om plantaardig te eten: “Maar begin er niet als een kip zonder kop aan. Lees je goed in of overleg met een diëtist,” adviseert Grootswagers.

Goed nieuws

Je jonger voelen dan je bent lijkt goed te zijn voor je gezondheid. Volgens diverse onderzoeken overlijden die mensen minder snel dan degenen die zich juist ouder voelen. Natuurlijk is hier de vraag wat de kip en wat het ei is (was die laatste groep al minder gezond?), maar diverse onderzoeken laten zien dat het je leven een stuk kan veraangenamen als je positief tegenover ouder worden staat. Laat je je beïnvloeden door negatieve stereotypen over ouderen en ouderdom, dan kan het zijn dat je erin gaat geloven en ernaar gaat leven.

‘Ik kijk naar wat wél kan’

Hülya Özgüner (1972) werkt in de ICT-sector en is personal coach. Ze motiveert mensen tot een fitte levensstijl (@posifitmom op Instagram). Ze heeft twee kinderen.

Onderzoekers Richard Ridderinkhof en Lotte Brinkhof (onderzoek Senioren Doen Mee, Universiteit van Amsterdam) kennen allerlei voorbeelden. Zo bleken ouderen die verwachtten dat ze in de toekomst eenzaam zullen worden acht jaar later ook daadwerkelijk eenzamer te zijn dan leeftijdsgenoten met een positievere kijk op de toekomst. Als je denkt dat dat je nou eenmaal overkomt als je ouder wordt, verlies je de regie over je eigen leven. Zo’n houding kan nare gevolgen hebben voor je mentale, cognitieve en zelfs fysieke gezondheid op latere leeftijd. Maar je kunt er wel wat aan doen: “Het begint bij bewustwording,” aldus de UvA-onderzoekers.  Vraag je af of je je die negatieve stereotypen onbewust hebt eigen gemaakt en ernaar bent gaan leven. En realiseer je dat de consequentie kan zijn dat het een selffulfilling prophecy wordt: dat precies gebeurt waar je zo bang voor was. En dat je daar zelf de hand in hebt gehad…

Zin in meer?

Lees het hele artikel in Zin Magazine. Nú in de winkel. Of bestel ‘em hier.

Volg de (gratis) minicursus

Vitaal & gezond ouder worden

‘Wat is veroudering eigenlijk?’ En: ‘Hoe houd ik mijn spieren sterk?’ Antwoord op zulke vragen krijgt u in een gratis minicursus die op 23 september van start gaat.

De cursus bestaat uit acht wekelijkse e-mailnieuwsbrieven met een mix van filmpjes, feiten en cijfers, wetenschappelijke inzichten, verhalen van vitale ouderen en concrete oefeningen. Inschrijven kan via Leydenacedemy.nl/vitaalouder

Onderzoekverwerking & tekst: Anne Elzinga. Survey: Demi den Bieman. Interviews: Marjolein Koens. Beeld: AndBloom by Denise Boomkens