Kunst kan intens beroeren. Maakt nieuwsgierig, inspireert, brengt in vervoering of biedt troost. Net zoals dans dat kan, een mooi muziekstuk of een toneelstuk. Het spoort aan tot fantasie en reflectie, laat je in de toekomst kijken en graaft diep in waardevolle herinneringen. Hoe werkt dat? Wat is het in kunst dat ons zo raakt?

Hoe kunst met ons brein speelt

Kunstenaars, acteurs en dansers, ze tonen ons niet de werkelijkheid, maar een aangepaste versie. Prikkelende kenmerken van de werkelijkheid, worden door hen uitvergroot. Onze hersenen slaan eerder aan op een kunstwerk dan op een nieuws­foto. Een toneelstuk over een bepaalde gebeurtenis komt harder binnen dan de werkelijkheid. Kunstenaars spelen met ons brein, weten precies op welke knoppen ze moeten drukken. Genieten van kunst lijkt passief, maar dat is het niet. We ondergaan niet, maar nemen deel. Wie bijvoorbeeld naar een danser of toneelspeler kijkt, danst of speelt bewegingsloos mee blijkt uit onderzoek.

Emotioneel hersencentrum

De insula – het hersengebied waar de zintuiglijke ervaringen in de emotionele samenhang worden samengevoegd – reageert bijvoorbeeld op het zien van horizontale en verticale lijnen. De reden waarom abstracte schilderijen van bijvoorbeeld Mondriaan zoveel emotie bij ons kunnen oproepen. Ook op patronen die lijken op gezichten reageren we sterkt. Daarom spreken de ogen en ronde vormen uit Picasso’s werk ons zo aan.

De zin van kunst

Kunst raakt aan het wezen van ons bestaan. Kunst is een essentiële waarde voor de veerkracht van de samenleving. Actief bezig zijn met kunst biedt ons de mogelijkheid om zelf vorm te geven aan de manier waarop we in de wereld staan. Aan onze relatie met anderen en met de samenleving en dus aan onze identiteit.

Hoe persoonlijk kunst is….

Kunst kun je waarderen om allerlei redenen. Voor de een moet een kunstwerk vooral mooi zijn, terwijl voor de ander meer inzicht in de geschiedenis van een werk en de samenhang tussen het werk van verschillende kunstenaars leidt tot nieuwe waardering. Tot slot een documentaire over de Groningse schilder Henk Helmantel, gemaakt door RTV Noord. Helmantel geeft een inkijk in hoe persoonlijk kunst is: waar de één lyrisch wordt bij het zien van een realistisch geschilderd stilleven, kan de ander zijn afkeer nauwelijks verbergen.

De functie van kunst

Anekdotisch: het kunstwerk verbeeldt een verhaal, gebeurtenis, gedachte, plek of situatie. Symbolisch: het kunstwerk verwijst naar iets anders dan zichzelf. Decoratief-esthetisch: het kunstwerk dient ter decoratie en verfraaiing.

Bron: Psychologie Magazine