Politiek en bestuur in Den Haag en omstreken

Wat schuift dat nou, zo’n baan in de politiek? En wordt er wel eens iets écht besloten daar? Morgen mogen we naar de stembus. Maar geen idee wat die Provinciale Staten en de Waterschappen nou precies doen. Trouwens, heeft stemmen überhaupt wel zin? Ziehier: een lesje staatsinrichting (light en smeuïg!).

Dit zijn de hoofdrolspelers in de Nederlandse politiek:

❶ De regering: koning en ministers
❷ Het parlement (officieel de Staten-Generaal): Eerste en Tweede Kamer
❸ Provinciale Staten (en Gedeputeerde Staten)
❹ Waterschappen
❺ Gemeenteraden

Wat doet Willem eigenlijk in de regering?

Als staatshoofd staat Willem-Alexander aan het hoofd van de regering en ondertekent hij wetten. Maar hij heeft geen macht. De ministers ‘mogen’ (of moeten, het is maar hoe je het bekijkt) de wetgeving laten uitvoeren. Ze maken ook wetsvoorstellen die dan wel of niet door het parlement worden aangenomen.

ROOD VAKJE SINDS 1921

Je mag een rood potlood, rode balpen of rode viltstift gebruiken. Zelfs nagellak. Als het vakje op je stembiljet maar rood gekleurd is. We gebruiken rood omdat dat voor de tellers zo lekker opvalt tussen alle zwarte letters. Poststemmers (voor 70-plussers) mogen ook blauw, zwart of groen gebruiken.

STOM ZEG

Heb je per ongeluk het verkeerde vakje ingevuld, dan mag je één keer om een nieuw stembiljet vragen op het stembureau. Krassen en doorhalen is geen goed idee: dan wordt je stem ongeldig verklaard.

2| Controleren & wetgeven

De Eerste en Tweede Kamer vormen samen het parlement (afgeleid van het Franse parler: praten) ofwel de Staten-Generaal. Het parlement controleert het beleid van de regering, het kan alle politieke zaken bespreken en kabinetsleden ter verantwoording roepen. Daarnaast heeft het parlement een wetgevende functie. Dus inderdaad: de regering kan een wetsvoorstel indienen en het parlement kan dat óók. De Tweede Kamer heeft daarbij meer rechten dan de Eerste Kamer, namelijk wetsvoorstellen indienen (recht van initiatief) of wijzigen (recht van amendement). De Eerste Kamer kan wetsvoorstellen goedof afkeuren. In de Eerste Kamer worden de wetsvoorstellen nog eens goed doordacht: zijn ze kwalitatief goed, niet in strijd met bestaande wet- en regelgeving, en (financieel) uitvoerbaar en te handhaven? De leden van de Eerste Kamer heten senatoren, de gemiddelde leeftijd is momenteel 61. De meesten hebben naast hun Kamerlidmaatschap een andere baan. De Eerste Kamer vergadert één keer per week. De leden van de Tweede Kamer zijn fulltime politici en vergaderen drie keer per week in complete bezetting.

3 | Lekker belangrijk, die waterschappen

Nou, zeker wel! Zij houden zich onder meer bezig met de hoogte van het grondwater, de kwaliteit van het water en het onderhoud van de dijken. Ze zorgen ervoor dat we niet te veel maar ook niet te weinig water hebben. (Overigens speelt Rijkswaterstaat daar ook een belangrijke rol bij, maar dat is weer een ander verhaal. Dat zich meer afspeelt bij het IJsselmeer en de Zeeuwse wateren.)

Test je kennis.

Denk je alles te weten over politiek en de Provinciale Staten? Speel de Haagse Bluf Quiz.

4| De Provinciale Staten beslissen meer dan je denkt

In 2019 kwam slechts 56% van de kiesgerechtigden naar het stemhokje. Als je dit leest, weet je misschien hoe dat op 15 maart ging. Lees je dit nog op tijd, ga dan vooral. Want de provincie gaat over de Stikstofwet, besluit buslijnen op te heffen (of te houden), beslist betaalbare woningen te bouwen of een natuurgebied te behouden. Geen onbelangrijke thema’s. Bovendien kiezen de Staten de leden van de Eerste Kamer. De uitkomst is dit keer extra spannend omdat de huidige regering geen meerderheid heeft in de Eerste Kamer. Je stem kan de partij van je keuze een sterkere positie geven in de Eerste Kamer. Gevolg? De voorgestelde wetten door de regering komen er makkelijker of juist moeilijker doorheen. Deze verkiezingen voorspellen welke partijen groter of kleiner worden bij de volgende, landelijke verkiezingen.

Zin in meer?

Wil je alles weten over de aanstaande verkiezingen? Lees dan het volledige verhaal in het dubbeldikke nummer Zin 4/5. Nu in de winkel, of bestel ‘em hier online.