René Appel:

Een moord beschrijven vindt hij niet bepaald een ‘hoogtepunt’, eerder een ‘noodzakelijk kwaad’ voor een thriller. Taalwetenschapper maar vooral thrillerschrijver René Appel (1945) houdt het meest van dat waarin zijn beide disciplines samenkomen: dialogen.

Hoe wordt een taalwetenschapper een thrillerschrijver?

“Ik ben weliswaar taalwetenschapper maar na de middelbare school heb ik eerst Nederlandse Taal- en Letterkunde gestudeerd. Ik heb ook een paar jaar Nederlands gegeven op een middelbare school. Altijd was lezen al een van mijn hobby’s en het is niet zo’n grote stap van graag lezen naar zelf ook ‘iets’ willen schrijven. Bovendien verkeerde ik tijdens die studie Nederlands in een milieu van mensen die graag creatief wilden zijn.”

Wat vind je er als Neerlandicus van dat thrillers annex misdaadromans doorgaans niet gezien worden als literatuur? En wat is volgens jou een ‘literaire thriller’?

“Ik houd niet zo van het etiket ‘literaire thriller’; bovendien kan iederéén dat op een boek zetten. Verder heb ik er niet zo’n probleem mee dat thrillers of misdaadromans niet als literatuur worden gezien. Vervelender is dat ze vaak zo weinig serieus worden genomen dat ze in kranten nauwelijks of niet worden gerecenseerd.”

Zesentwintig thrillers schreef je. Waar haal je steeds de inspiratie vandaan – bijvoorbeeld voor Waarom niet, je nieuwste?

“Soms komt de inspiratie uit een krantenartikel of een tv-uitzending, soms uit iets wat ik in mijn omgeving heb waargenomen of meegemaakt – maar daar moet je niet uit afleiden dat ik vaak in criminele kringen verkeer – en soms is het ook mijn fantasie. Het is trouwens niet zo dat mijn nieuwste boek in het algemeen geïnspireerd is door wat tegenwoordig heet ‘seksueel grensoverschrijdend gedrag’, wel door de vraag wat er kan gebeuren als een vrouw daarmee te maken krijgt. Ik ga dus uit van de ervaringen van een individu.”

In 2020 zei je in een interview in de Volkskrant dat een verhaal uit de hand móet lopen. Waarom? En geldt dat juist – of alleen – voor thrillers?

“Daarmee bedoelde ik vooral dat een verhaal niet een beetje voort moet kabbelen, dat geldt voor alle romans. Er moet een conflict zijn, er moet iets op het spel staan waardoor mensen dingen gaan doen die ze anders niet zouden doen. Dat geeft verrassing en dynamiek aan een verhaal.”

In Waarom niet koos je voor Tara, een 31-jarige vrouw, als hoofdpersoon. Waarom koos je voor een jonge vrouw? En schrijft dat anders dan een mannelijke hoofdpersoon?

“Schrijven met een vrouw als hoofdpersoon is voor mij niet anders dan schrijven met een man in die rol. Het gaat altijd om de vraag of je je als schrijver kunt inleven in een personage dat je zelf hebt gecreëerd. Voordat Waarom niet werd gepubliceerd werd het manuscript gelezen door enkele vrouwen en op geen enkel punt zeiden ze iets als ‘Nee, dat zou een vrouw nooit denken’ of ‘Dat zou een vrouw nooit doen’. Ik heb wel vaker boeken geschreven met een vrouw als hoofdpersoon en ik heb daar maar één keer commentaar op gehad en dat betrof wat ik maar noem ‘de intieme hygiëne’.”

Uiteindelijk vindt er een bloederige moord plaats. Een hoogtepunt voor een thrillerauteur om te beschrijven, of een noodzakelijk kwaad? En hoe doe je dat realistisch?

“Grappig is dat het begrip ‘noodzakelijk kwaad’ in de vraag staat, terwijl dat ook de titel van een van m’n boeken is. Maar goed, die moord… Voor mij geen hoogtepunt om te beschrijven maar eerder iets waar alle gebeurtenissen wel in moeten uitmonden. Dus in dat opzicht inderdaad ‘noodzakelijk’. “

Spanning is belangrijk in een thriller. Maar goeie dialogen ook, stel jij. Kun je dat uitleggen?

“Er worden vaak vier elementen onderscheiden: lucht, aarde, vuur en water. Zo kent het proza van een roman ook vier ‘elementen’: gedachten – van de personages, handelingen, beschrijvingen – van de omgeving en dergelijke – en gesprekken of dialogen. Dialogen maken het proza levendig. Bovendien karakteriseren ze vaak de personages. Ik schrijf graag dialogen, misschien mede omdat ik, als taalwetenschapper, geïnteresseerd ben in spreektaal. Vandaar ook mijn medewerking aan het radioprogramma De Taalstaat* met de rubriek TNA waarin ik het taalgebruik van een bekende Nederlander bespreek.”

Wanneer of hoe wordt een verhaal een spannend verhaal?

“Als de lezer heel graag wil weten hoe het verder gaat. Een goede thriller moet, zoals dat in Amerikaans reclamejargon heet, unputdownable zijn. Om dat te bereiken moeten uiteraard de personages ook interessant zijn en het conflict dat er speelt invoelbaar. Over de vraag wat een boek spannend maakt – élk boek, ook literaire romans – heb ik een boekje gepubliceerd: Spannende verhalen schrijven.”

Kun je vertellen hoe jouw schrijfproces eruitziet? Maak je van tevoren een plan of schema, of vertelt het verhaal zichzelf?

“Als een verhaal zichzelf zou vertellen, zou het makkelijk zijn. Ik maak in elk geval van tevoren geen plan of schema. Als ik eenmaal een idee voor een verhaal heb, dus een uitgangspunt, een conflict of een probleem, bedenk ik wie de hoofdpersonen zijn, wat ze doen, waar ze wonen – stad of platteland – enzovoorts. Dan ga ik wat research doen. Dat klinkt een beetje zwaar, maar vaak gaat het om beroepen die mensen uitoefenen, soms ook om bijvoorbeeld woonplaatsen. Voor Waarom niet, waarin de hoofdpersoon leerkracht op een basisschool is, heb ik wat dagdelen bij een leerkracht in de klas doorgebracht. In die periode krijg ik vaak al meer ideeën over het verhaal dat ik wil vertellen, met name hoe ik het verhaal wil beginnen. Ook dan weet ik nog niet hoe het af gaat lopen, ideeën daarover krijg ik over het algemeen gedurende het schrijfproces als ik zelf als het ware in het verhaal zit. Het betekent helaas nog niet dat het verhaal zichzelf vertelt. Dat klinkt wat al te makkelijk. Het blijft vaak zwoegen en zweten. Maar de lezer mag dat natuurlijk niet merken. Het verhaal moet als het ware logisch naar het einde gaan.

Je staat al meer dan 25 jaar aan de thrillertop in ons land, won twee keer De Gouden Strop en werd er vaak voor genomineerd. Blijft er nog iets te wensen over?

“Nee, niet veel meer. Ik had nog één wens, namelijk in het Engels te worden vertaald. Dat is nu ook gebeurd met De advocaat, die in april in de VS uitkomt onder de titel The Amsterdam Lawyer. En verder hoop ik natuurlijk nog voldoende ideeën te krijgen voor nieuwe boeken. Wat zou ik anders moeten doen dan schrijven?”

* De Taalstaat is elke zaterdagmorgen van 11 tot 13 uur te beluisteren op NPO Radio 1.

Win met Zin

We geven 3 boeken van René weg. Vul je gegevens in op onderstaand winformulier en wie weet. Meedoen kan t/m 29 maart.

Over het boek

Terwijl haar man op voetbalweekend is viert Tara Ellink haar 31ste verjaardag met een groepje vrienden in een café. Daar raakt ze in gesprek met ene Ron, die maar al te graag op drankjes trakteert. Na een gezellig avondje met flink wat wijn, loopt Ron met haar mee naar haar appartement, waar hij zich naar binnen weet te praten. ‘Waarom niet,’ zegt hij nog, voordat hij de deur achter hen sluit. De gevolgen zijn rampzalig voor Tara en leiden ertoe dat ze instort, dat ze van haar man en familie verwijderd raakt en uiteindelijk zelfs dat er een bloederige moord wordt gepleegd. Maar wie ontpopt zich als moordenaar en wie wordt het slachtoffer? Een spannende en verrassende nieuwe . psychologische thriller over een actueel thema van prijswinnend thrillerauteur René Appel.

(Waarom niet, Ambo Anthos, € 21,99)

Over de schrijver

René Appel (1945) behoort al meer dan 25 jaar tot de top van de Nederlandse thrillerauteurs. Hij won De Gouden Strop twee keer – met De derde persoon en Zinloos geweld – en werd talloze malen voor deze prijs genomineerd. In totaal heeft René Appel meer dan een kwart miljoen exemplaren van zijn boeken verkocht in Nederland en Vlaanderen. Sinds 2003 is hij fulltime schrijver.