Stefan Popa

Hij moet waken voor een belerende vinger. Dat weet hij van zichzelf. Daarom probeert Stefan Popa (1989) de lezer te verleiden met een mooi, grappig of intiem verhaal. Een eventuele boodschap komt dan veel beter over. Zo ook in zijn grootse nieuwe roman In de schaduw van de eik. Welke je natuurlijk weer kan winnen.

Je bent schrijver en journalist. Hoe zie je jezelf vooral?

“Ik probeer deze vraag altijd te ontwijken! (lacht) Zeker nu. Als er nét een roman is verschenen, heb ik bovengemiddeld veel bevestiging nodig van anderen. Dat mijn boek en daarmee ook ik er mag zijn. Het is een kwetsbare tijd. Stom, ik weet het, zeker omdat ik als kind al droomde van het schrijverschap. Gelukkig zijn de eerste reacties op In de schaduw van de eik heel lovend. Dus zeg ik tegen mezelf: je bent de schrijver die je wilde worden. Geloof me maar.”

Wanneer en hoe ontdekte je dat je kon en wilde schrijven?

“Ik vond het als kind al leuk om met woorden te spelen en verhalen te scheppen. En dat vind ik nog steeds.”

Je roman Verdwenen grenzen (2015) werd getipt door het boekenpanel van De Wereld Draait Door. Wat heeft dat je gebracht?

“Zonder die paar televisieminuten zou ik misschien nu niet in jullie nieuwsbrief en op Zin.nl staan. Het was de start van een publicitair dominospel. Vóór DWDD was mijn debuut nergens verkrijgbaar. Die avond werden er plotseling honderden besteld en lag het boek de dagen erop ineens prominent in alle boekhandels. Ik vraag me weleens af of ik nu nog had gepubliceerd zonder die tip en de complimenteuze recensie van literatuurcriticus Jeroen Vullings in Vrij Nederland. Ik ben erg dankbaar voor de zetjes die ik toen heb gekregen.”

Je schuwt grote thema’s als afkomst en identiteit in je werk niet. Wat beoog jij met je romans? Heb je een boodschap voor de lezer? Voel je een zekere urgentie?

“In de eerste plaats wil ik plezier beleven aan het schrijven van verhalen. Alles kan en alles mag. Dat geeft een ongelooflijke vrijheid. De urgentie sluipt er dan als vanzelf in. Ik wil iets zeggen, iets redden misschien wel, zoals Alex in mijn laatste roman. Maar dan wel stiekem. Hij probeert de oerbossen in Europa te behoeden voor de illegale kap. Niet veel mensen weten dat er nog altijd massaal Europees bos wordt gekapt. Zelfs op dit moment. Met het plan van mijn personage kan ik daar aandacht voor vragen. Ik moet wel waken voor een belerende vinger. Dat weet ik van mezelf. Daarom hanteer ik het dikke-duimprincipe: als ik de lezer weet te verleiden met een mooi, grappig of intiem verhaal, komt een eventuele boodschap veel beter over. Of zoals ik in het dankwoord schrijf: fictie is de beste manier om de werkelijkheid te ontsluiten.”

Je moeder is Nederlands, je vader destijds uit Roemenië naar hier gevlucht. In hoeverre speelt jouw vaders geboorteland een rol in jouw leven?

“We zoeken allemaal naar ons eigen plekje in deze wereld. Omdat mijn vader vanuit het toentertijd communistische Roemenië is gevlucht en daar liever niet over sprak, zit er een buts in mijn zelfbeeld. Misschien reis ik daarom vaak naar het land van mijn vader, letterlijk of figuurlijk. Om te ontdekken wie ik óók ben, of wie ik óók kon zijn als ik daar was opgegroeid. Of misschien is dit allemaal inlegkunde en speelt het land simpelweg een rol in mijn werk omdat ik als schrijver altijd op zoek ben naar een goed decor, curieuze personages en aangrijpende conflicten. Wie zal het zeggen? Ik noem Roemenië graag een land van de onbegrensde onmogelijkheden.”

Chef-kok Alex, hoofdpersoon in je nieuwste roman, is half-Roemeens. Kon je uit eigen ervaring, gedachtewereld en wellicht emoties putten?

“Absoluut! Er zit veel van mezelf in… hoewel het merendeel is ‘ge-roman-tiseerd’ of aangedikt. Het is leuk om daarmee te spelen. Ergens in het boek neem ik ook afstand van de naam Stefan – dat vond ik zelf wel aardig gevonden. Wat heel erg uit mijn eigen belevingswereld komt, is de schaamte om Roemeens te spreken. Ik ben eentalig opgevoed, Nederlands dus. Als ik dan Roemeens sprak, zelf aangeleerd, werd ik uitgelachen. Dat was dubbel zo pijnlijk. Maar die pijn kon ik nu omzetten in literatuur. Schrijven verzacht alle nare dingen, omdat juist nare dingen plotseling stof zijn om verhalen mee te bekleden. Pijn geeft ineens zin.”

Alex’ moeder ontvluchtte het communistische Roemenië ooit. Hij krijgt haar geheime dossier in handen. Wat doet die informatie uit het verleden met Alex?

“Ken jij jouw moeder, of vader? Er ligt een heel leven voor je eigen leven. Twee levens, eigenlijk. Ik vind dat een spannend idee. Natuurlijk ken ik verhalen van en over mijn ouders maar ik weet niet hoe ze waren, hoe ze leefden. Mijn vader groeide op in een dictatuur. Hij is verraden door vrienden – zo dacht hij zeker te weten. Maar het kan natuurlijk ook zijn dat hij zelf dingen heeft gedaan om te overleven. Ik weet dat hij ‘illegaal’ spijkerbroeken maakte en verkocht. Alex’ moeder deed nog veel meer. Dingen die Alex niet wist, noch wilde weten. Wat doet zo’n ontdekking met het beeld van je ouder, en het beeld van jezelf? Dat vond ik zo’n spannend idee dat ik het wel móest uitwerken.”

Alex was in Nederland nooit volwaardig Nederlander, in Roemenië is hij geen echte Roemeen. Hoe zit dat bij jou?

“Ik dacht altijd dat ik hetzelfde was als alle blonde kindjes uit mijn klas. Tot iemand ineens tegen mij zei dat ik een allochtoon was. Ik rende naar huis en vroeg mijn moeder wat zoiets is, een allochtoon. Dat moment tekende me. Ineens begreep ik dat ik anders was. Omdat anderen mij als anders beschouwden. Dat was wel even wennen. Helemaal omdat geen enkele Roemeen mij als Roemeen ziet – niet alleen omdat ik de taal allesbehalve vloeiend spreek maar vooral omdat ik niet deel in het de Roemenen toegediende leed. Ik besloot al snel dat ik dat stempel niet erg vond. Het was in zekere zin ook wel interessant. Ik kon mijn eigen puzzel zijn.”

Je schrijft ‘zintuigelijk’ stelt Het Parool. Kun je je daar iets bij voorstellen? En hoe doe je dat, zintuigelijk schrijven?

“Alles draait om zin in het leven maar zeker ook in het schrijven. Als ik die opmerking goed interpreteer, of interpreteer zoals ik wil, dan betekent het dat de lezer het gevoel heeft dat zij of hij erbij is. Dat de lezer ruikt, voelt, ziet, hoort en natuurlijk proeft wat Alex ruikt, voelt, ziet, hoort en proeft. Het verhaal leeft daardoor. Dat vind ik een enorm groot compliment.”

Ligt er nu deze roman, je vijfde, is volbracht alweer een nieuwe uitdaging op je te wachten?

“Op dit moment houd ik mijn adem nog in. Ik probeer een beetje om de kwetsbaarheid heen te leven. Zojuist kreeg ik een hartverwarmende lezersreactie binnen. Dat zijn die kleine zetjes die ik nu nodig heb om straks weer een nieuw document te openen en een eerste zin op te schrijven. Ik weet al wel waar ik het over wil hebben: de liefde. Hebben we daar ooit genoeg van?”

Win met Zin

Wij mogen 3 boeken weggeven van Stefan Popa. Kansje wagen? Deel je gegevens in onderstaand witformulier en wie weet! Meedoen kan t/m 5 april.

Over het boek

Als de beroemde en bekroonde tv-kok Alex Petrescu opmerkelijk nieuws krijgt van zijn vriendin, ontvlucht hij Nederland. Hij koopt een paleis in het land van zijn moeder – of nou ja, een ruïne tussen de verdwijnende bossen. Op het domein staat nog maar één oereik overeind. Een boom met een verhaal. Alex probeert het landhuis, zichzelf en bovenal het bedreigde woud te behoeden voor de ondergang. Niet iedereen is blij met Alex’ ommekeer. Als iemand hem het geheime staatsdossier van zijn moeder toeschuift, kantelt zijn wereld opnieuw. Waarom ontvluchtte ze communistisch Oost-Europa? En belangrijker nog: hoe is haar dat in hemelsnaam gelukt? Terwijl Alex de donkere waarheid omtrent zijn verleden achterhaalt, doorgrondt hij de toekomst. In de schaduw van de eik is een universeel verhaal over de plek die we innemen in deze wereld, maar ook welke plek de wereld inneemt in ons leven.

(In de schaduw van de eik, HarperCollins, € 23,99)

Over de schrijver

De Nederlands-Roemeense Stefan Popa (1989) is auteur en zelfstandig journalist. Hij brak door toen zijn roman Verdwenen grenzen werd getipt door het boekenpanel van De Wereld Draait Door. Daarna volgde onder meer Of de oleander de winter overleeft, een unaniem lovend besproken boek. In de schaduw van de eik is zijn vijfde roman.

Meer info over Stefan Popa en zijn werk? Ga naar stefanpopa.nl