Uit volle borst

Van zingen ga je je beter voelen. Gevoelsmatig én fysiek. En als je samen zingt, gebeurt er nog veel meer. Pure magie. Je bouwt samen in korte tijd een unieke band op. Sterker nog: er ontstaan vriendschappen voor het leven in een mum van tijd. Nú in Zin magazine.

“Het zou veel meer ingezet moeten worden. De huisarts zou het bij wijze van spreken moeten voorschrijven: zingen in een koor. De talloze wetenschappelijke onderbouwingen: het klopt allemaal met wat ik zelf ervaar en observeer.” Rinske van der Meer (1971) is zangeres en dirigent. Samen met haar man, pianist Martijn Vriesman, organiseert ze zangactiviteiten voor iedereen – meer of minder ervaren. Ze begeleidt bijvoorbeeld een maandelijks inloopkoor in Amsterdam en Haarlem: laagdrempelig en no-nonsens. Dat wil zeggen: geen auditie, weinig praten en veel doen.

Betere sociale relaties

Rinske: “Het blijft magisch om te zien hoe snel een groep uiteenlopende mensen samensmelt tot één geheel als je samen zingt. We doen naast onze inloopkoren ook korte koorprojecten: bij de uitvoering, na zeven repetities, is er een hechte groep ontstaan. Je ziet steeds weer dat zingen verbindt en socialiseert, en dat gebeurt in grote groepen nog meer dan in kleine. Je focust op het zingen, je stemt haast ongemerkt op elkaar af, je gaat op in de menigte en daardoor raak je je gevoel van kwetsbaarheid of verlegenheid vanzelf kwijt.”

De wetenschap bevestigt het: mensen die samen zingen, bouwen relatief snel een sociale band op. Onderzoekers van de Universiteit van Oxford concludeerden dat de deelnemers aan een zangcursus zich na een maand al veel meer met elkaar verbonden voelden dan de mensen die samen een cursus creatief schrijven volgden. Dat verschil werd in de loop van de tijd kleiner. Pas na zeven maanden les hadden de schrijvende en zingende deelnemers een vergelijkbare sociale band opgebouwd. Hoofdonderzoeker Eiluned Pearce: “Gezamenlijk zingen versnelt het ontstaan van vriendschappen. Uit eerdere onderzoeken is al gebleken dat in het brein van zingende mensen opvallend veel van het ‘knuffelhormoon’ oxytocine wordt aangemaakt: een stof die een goed gevoel veroorzaakt en verbinding met anderen stimuleert. Zingen als in het uitstoten van klanken bestond eerder dan spreken. Er zijn aanwijzingen dat onze evolutionaire voorouders bepaalde zangrituelen gebruikten om zich in groepsverband sneller aan elkaar te verbinden zodat ze daarna samen activiteiten konden ondernemen. Zoals jagen. Misschien zouden we aan het begin van een nieuw schooljaar of voor een zakelijke bespreking in groepsverband moeten zingen om betere sociale relaties te laten ontstaan.”

Gezonder & slimmer

Er is meer: van zingen word je slimmer, sociaal vaardiger en je ontwikkelt een positiever zelfbeeld. Dat komt omdat samen zingen de communicatie tussen de rechterhersenhelft (gevoel en intuïtie) en de linkerhersenhelft (spraak en intellect) bevordert en een stimulerende werking heeft op het ontstaan van zogenaamde neuronale verbindingen, de ‘contactpuntjes’ in de hersenen. Niet voor niets worden er goede resultaten geboekt bij mensen die dementeren: ze worden van samen zingen rustiger en kunnen zich soms opeens weer dingen herinneren. Een recenter voorbeeld is het in groepsverband zingen voor long-covidpatiënten; Iris van der Made geeft in Delft zo’n cursus. Zingen helpt bij het hervinden van een gezonde manier van ademhalen. Ook mensen met een burn-out, COPD of chronische vermoeidheid kunnen er baat bij hebben.

Waarom zijn er zoveel koren, waarom zingen we bij verjaardagen of hebben we slaapliedjes bedacht, waarom komen we graag samen bij popconcerten en voetbalwedstrijden om vervolgens uit volle borst samen te zingen? Het antwoord is eenvoudig: we gaan ons er goed door voelen en het doet ons fysiek dus óók goed.

Oké, nog eentje dan: samen zingen stimuleert het immuunsysteem blijkt uit een onderzoek door wetenschappers van de universiteit van Frankfurt. De onderzoekers testten professionele koorzangers voor en na een repetitie van het Requiem van Mozart. Na een uur bleek de concentratie immuunglobuline A (proteïnen die als afweerstof werken) en de hoeveelheid cortison (een hormoon dat stressverlagend werkt) aanzienlijk te zijn toegenomen.

Ik kan niet zingen

Je vraagt je af: waarom zijn er nog mensen die níet samen zingen? Als je er een gesprek over begint, zegt minstens de helft van de aanwezigen: ik kan het niet. Toch klopt dat niet. Maar ongeveer 1,5 tot 3% van de wereldpopulatie is toondoof, wat inhoudt dat je moeite hebt met het onderscheiden van muzikale tonen. Zuiver zingen kan dan inderdaad een uitdaging zijn, maar meestal denken we onterecht dat zingen voor ons niet is weggelegd.

Rinske: “Ik kan er boos van worden als ik hoor dat mensen als kind niet mee mochten doen omdat ze uit de toon zongen. Ik kom het zó vaak tegen dat iemand zegt: daardoor durfde ik niet eerder. Ik roep altijd: ik heb liever dat je gepassioneerd vals zingt, dan zuiver zonder inhoud. Of je zuiver zingt, is ook een kwestie van oefening: je moet het gewoon dóen. Als je in een groep zingt, stem je vanzelf op elkaar af; hoe groter de groep, hoe makkelijker het gaat.

Zin in meer?

Lees het hele artikel in Zin Magazine nr.4/5 (dubbelnummer). Nú in de winkel. Of bestel ‘em hier.

De beste artikelen in je mailbox? Meld je aan voor de nieuwsbrief.