Oogdossier

Alles over onze ogen

Petra Schouten 3 augustus 2023

In het begin merk je nog niks, maar het is onontkoombaar: na je 40ste gaat je zicht achteruit. Net zoals ons lichaam andere behoeften krijgt als we ouder worden, krijgen onze ogen dat ook. Wat kun je doen?

Het menu van je favoriete restaurant, de kleine lettertjes van een krant of lappen tekst op je mobiel. Of je nu wilt of niet: halverwege de 40 veranderen veel teksten in een grote, grijze, dansende brei. Ouderdomsbijziend- heid, ook wel presbyopie: bijna niemand ontkomt eraan. Niet het zichtvermogen zelf maar de elasticiteit van de weefsels van de ooglens gaat na je 40ste langzaam achteruit. De rek gaat er letterlijk uit, waardoor ogen minder makkelijk schakelen van ver naar dichtbij en terug. De eerste signalen herken je vast: je houdt steeds vaker je boek of mobiel van je af om te kunnen lezen wat er staat. Vooral tijdens de schemer of in slecht verlichte ruimtes gaan de letters dansen.

Vervelend, maar niet erg. Je ogen mogen best even werken. Maar wanneer ga je dan aan die leesbril? Het antwoord is simpel: wanneer je armen te kort worden, is het tijd voor een bezoekje aan de opticien. Anders dan vaak wordt gedacht is een leesbril geen loep. Het glas vergroot niet maar compen- seert het gemis aan scherpte. Kun je eerst nog vooruit met een plussterkte van 1, tegen de tijd dat je 65 bent heb je vaak 2,5 tot 3 nodig.

Staar je niet blind

Wordt je wereld steeds waziger, dan is een bril vaak de oplossing. Soms is er iets anders aan de hand. Bijvoorbeeld staar, met stip op één de meest voorkomende oogziekte bij 50-plussers. Wil je een staaroperatie zo lang mogelijk uitstellen? Trakteer jezelf op een zonnebril, want deze oogziekte wordt mede veroorzaakt door uv-licht. Naar schatting hebben een kleine 400.000 Nederlanders last van staar (of: cataract) en vroeg of laat krijgen we allemaal staar. Sommigen pas na hun 60ste, de meesten na hun 70ste. Staar wordt veroorzaakt door een ophoping van eiwitten in de lens. Door deze vertroebeling zie je waziger. Kleuren lijken minder helder, geler of bruiner. Om lampen en lantaarnpalen zie je een grote lichtbol (‘halo’). Staar is te verhelpen met cataractchirurgie. Tijdens deze operatie wordt in minder dan een kwartier de vertroebelde lens vervangen door een kunstmatige lens. De chirurg maakt daarvoor een piepklein sneetje in het oog.De ingreep gebeurt vaak onder plaatselijke verdoving in de vorm van druppels en verloopt in 98 procent van de gevallen zonder problemen. Met 200.000 ingrepen per jaar is dit in Nederland de meest uitgevoerde operatie. En het mooie: kunstlenzen gaan een leven lang mee.

Het slijten van het netvlies

Maculadegeneratie of slijtage van het netvlies kun je hebben zonder het te merken. Vaak gaan de alarmbellen pas rinkelen als je een wazige of grijze vlek in je blikveld ziet, en rechte lijnen vervormen of gaan golven. Deze progressieve oogziekte openbaart zich meestal na het 65ste levensjaar en is de belangrijkste oorzaak van blindheid bij oudere mensen. Hoe eerder je erbij bent, hoe beter. De oorzaak van maculadegeneratie is nog onduidelijk maar erfelijkheid speelt een rol. Het is dus opletten geblazen als deze oogziekte in de familie voorkomt. Ook stevige rokers hebben vijf keer meer kans de aandoening te krijgen. Veel antioxidantrijke voeding, zoals groene groenten en vis, kan maculadegeneratie juist voorkomen of remmen – zelfs als je erfelijk belast bent.

Ovale kijkers?

Computerschermen, iPads, smartwatches en telefoons. Er is geen wetenschappelijk bewijs dat beeldschermen slecht zijn voor onze ogen maar het is wél bewezen dat veel op een scherm kijken de kans op bijziendheid vergroot. Te dicht met je neus op een scherm zitten zorgt er namelijk voor dat de oogbol langzaam maar zeker ovaal wordt. Hierdoor wordt de afstand tussen het hoornvlies en het netvlies te groot waardoor het moeilijker wordt om dingen in de verte scherp te zien. Om digitale oogvermoeidheid te voorkomen, is het belangrijk om je kijkers regelmatig een pauze te geven. De 20-20-2-regel helpt daar- bij. Kijk na elke twintig minuten schermtijd twintig seconden in de verte én ga elke dag ten minste twee uur naar buiten. Wandelen of fietsen is niet alleen goed voor je lijf maar óók voor je ogen. Omdat ze dan continu moeten schakelen tussen verschillende afstanden. Bovendien stimuleert daglicht onder meer de kegeltjes op je netvlies, die verantwoordelijk zijn voor scherp zicht. Hoe meer zonlicht, hoe beter je ziet. Let er maar eens op: je zult op regenachtige dagen of zonnige dagen verschil merken in gezichts- scherpte. Lekker naar buiten dus!

De gevaren van een te hoge oogdruk

Lees volgende week op Zin.nl het interview met Wesley, die steeds slechter ging zien. Zijn klachten relateerde aan stress. Uiteindelijk toch naar de opticien ging en toen hoorde dat Glaucoom zijn zicht voorgoed heeft aangetast. Lees hier Wesley’s verhaal.

Lees ook het Monddossier (Zin 4/5 2023), het Oordossier (Zin 7 2023) en het Overgangsdossier (Zin 10 2023)

Tekst: Petra Schouten