Schrijver Jan Vantoortelboom

Hij kreeg er zelf mee te maken. Dus wordt het werk van Jan Vantoortelboom (1975) getypeerd door trauma en de dood van een ouder. Dat geldt ook voor zijn nieuwste roman Mauk, een even beklemmend als aangrijpend verhaal over een getraumatiseerde jongen. Maar met Mauk is de cirkel nu wél rond.

Je nieuwste roman Mauk opent stevig. Prachtig verwoord maar met grote gebeurtenissen. Een voorbode voor wat volgt?

“Mauk is mijn heftigste roman tot nu toe, dus het kan inderdaad als een voorbode worden beschouwd. Bovendien vind ik dat een boek vanaf de eerste bladzijde een haak in de lip van de lezer moet slaan om die genadeloos voort te trekken. Ik denk dat ik dat met al mijn boeken heb gedaan.”

Waarom koos je voor het perspectief van de man op zijn sterfbed die terugkijkt op zijn bewogen leven?

“Mijn vader is in 2018 gestorven. Hij was iets jonger dan Mauk, maar lag in een bed bij het raam. We hebben gesprekken gehad over zijn leven. Zoals zo vaak bij mij, en bij veel andere schrijvers, ligt een biografisch feit ten grondslag aan de vertelling.”

Mauk maakt het nodige mee in zijn (jonge) leven, vooral door zijn gewelddadige vader. Hij bedenkt een grote, oudere broer Henri, die hem beschermt. Hoe kwam Mauk tot deze verbeelding? En in hoeverre heeft deze hem ‘gered’?

“Niet zelden fantaseren enige kinderen over een broer of zus. Zeker als ze in situaties belanden waarin ze hulp kunnen gebruiken. Mauk is een kwetsbare jongen, maar hij verliest zijn kwetsbaarheid als hij Henri bij zich heeft. Henri is alles wat Mauk niet is: sterk, taai, onbevreesd en genadeloos. Maar deze gespletenheid gaat hem parten spelen, zijn hele leven lang. In zekere zin is zijn verbeelding geen bevrijding geweest, maar een gevangenis. Hij heeft er nooit uit kunnen ontsnappen. En het is zijn verbeelding, in de vorm van Henri, die hem uiteindelijk heeft gedreven tot wat hij heeft gedaan.”

In hoeverre vraagt de verbeelding van Mauk ook iets van de verbeelding van de lezer? Speel je met dat gegeven?

“De roman leunt erg op suggestiviteit, dus tussen de regels lezen. Juist doordat ik veel niet vertel, ontstaat er een intense dialoog met de verbeelding van de lezer. Het is die meerduidigheid die inderdaad de verbeelding van de lezer aan het werk moet zetten. Daardoor wordt een verhaal persoonlijker, want hoe meer je overlaat aan de verbeelding van de lezer, hoe meer deze dus vanuit zichzelf gaat invullen en de leeservaring intenser wordt.”

Hoe kwam het onderwerp van deze roman tot je? Was er een aanleiding?

“De dood van een ouder en trauma zijn de twee enormiteiten in al mijn romans. Mijn moeder is gestorven toen ze 41 jaar was en ik 16. Ik durf zonder twijfel te stellen dat haar dood de schrijver in mij heeft doen ontwaken. Haar dood was natuurlijk een trauma, maar dat besef had ik toen niet. Twintig jaar later voelde ik de urgentie en noodzaak terug af te dalen in mijn gelukzalige jeugd die uiteindelijk met haar dood eindigde. Daarover gaat mijn debuutroman. Mauk is zwaar getraumatiseerd en verliest ook zijn moeder.”

Er zit vier jaar tussen Mauk en Jagersmaan, je vorige roman. Kun je dat verklaren?

“Na de dood van mijn vader had ik last van een schrijversdip. Dat had met rouwverwerking en zingeving te maken. Ik heb toen geen roman gebouwd, maar een schrijvershuisje: Schrijfvrijer.nl. Dat huisje is nu erg in trek bij schrijvers en schilders en muzikanten. De bouw ervan heeft mij erdoorheen gesleept, maar tegelijkertijd bouwde ik ook al aan Mauk in mijn hoofd. Toen ik ging zitten om te schrijven lag de roman er na drie maanden.”

Het individu en trauma zijn steeds thema’s in jouw werk. Waarom wil je daar nu, na Mauk, vanaf stappen?

“Ik wil daarvan afstappen omdat ik breder wil gaan schrijven. Trauma is best claustrofobisch en zo ervaar ik mijn romans ook meer en meer. Ik wil de wereld in, naar buiten toe, verkennen en verdwalen in meer geëngageerde maatschappelijke thema’s, zoals bijvoorbeeld de invloed van AI op de mens. Daar wil ik een roman over gaan schrijven.”

Wat brengt het schrijverschap jou?

“Het schrijverschap heeft mij het mooiste in mijn leven gebracht: vrijheid en zinvolheid. Vrijheid omdat ik er geestelijk mijn ei in kwijt kan, maar ook daardoor een schrijfbedrijfje heb kunnen oprichten om mensen te helpen bij hun schrijfdromen. Daarmee verdien ik dus mede mijn brood. Daarin ligt ook de zinvolheid, want ik kan mij nuttig maken voor andere mensen. En mijn schrijfhuisje is ook een gevolg van het gepassioneerd bezig zijn met alles wat met schrijven te maken heeft.”

Je begeleidt ook andere schrijvers. Wat wil je ze vooral bijbrengen? En waarvoor wil je ze behoeden?

“Ik begeleid inderdaad tientallen schrijvers. Ik wil ze vooral ondersteunen en wijzen op de valkuilen van het schrijven van fictie, zowel op inhoudelijk als stilistisch vlak. Een boek schrijven is een intens en lang proces, en ik ben er bij elke grote stap die ze zetten. Maar het blijft een zeer individuele en persoonlijke onderneming, en er zijn grenzen die ik bewaak. Ik wil namelijk niet een te grote invloed uitoefenen. Zelf praat ik met niemand tijdens het schrijven van een roman. Zelfs mijn vrouw weet niet waarmee ik bezig ben tot ze een paar jaar later het boek in handen houdt. Ik geloof dat ik daar best extreem in ben…”

Wat kunnen we na Mauk van je verwachten?

“Een vuistdikke, wereldse roman met veel personages en grote maatschappelijke thema’s.”

Win met Zin

Wij mogen 3 boeken weggeven van Jan Vantoortelboom. Kans maken? Deel je gegevens in onderstaand winformulier en wie weet. Meedoen kan t/m 16 augustus.

Over het boek

Literaire geboorte van een alter ego door een meesterlijk stilist. Hoe weert een kind zich tegen de demonen van zijn vader?

Mauk is oud en ziek en ligt in een bed bij het raam. Hij leeft in zijn herinneringen: hij was een kind dat de kleur van de achtergrond aannam, totdat zijn moeder tot bloedens toe wordt verwond. Het is te veel om te bevatten. Op dat moment overmeestert Henri, de grote moedige broer die hij altijd wenste, zijn gedachten. Henri beschermt hem, niet tegen het geweld van een dreigende buitenwereld, maar tegen dat van zijn tirannieke vader. Als Mauk op 12-jarige leeftijd geconfronteerd wordt met een tragedie is Henri de enige die hem kan helpen. Mauk is het verhaal van een getraumatiseerd kind dat zich niet kan weren tegen de demonen van een vader, maar er door zijn vervormde verbeelding toch in slaagt zich staande te houden.

(Mauk, Atlas Contact, € 22,99)

Over de schrijver

Jan Vantoortelboom (1975) debuteerde met De verzonken jongen (2011), gevolgd door Meester Mitraillette (2014), dat een bestseller werd. Daarna verschenen achtereenvolgens de romans De man die haast had (2015), De drager (2017) en Jagersmaan (2019), die allen jubelend werden besproken.

De beste artikelen in je mailbox? Meld je aan voor de nieuwsbrief