Even lekker uitwaaien

Zin redactie 16 november 2023

Uitwaaien is een typisch Hollandse gewoonte die staat voor ‘je hoofd leegmaken’. Je even overgeven aan natuurkrachten die sterker zijn dan jezelf om weer op kracht te komen. Een goede wandeling door de storm verfrist en helpt je vooruit. Maar hoe doe je dat precies, lopen met de wind? Schrijver en uitwaaiwandelaar Renske Jonkman (1982) weet dat als geen ander.

In de herfst keren we vanzelf naar binnen: warm bij de kachel of onder een wollen deken op de bank. Maar wat als we het eens omdraaien en naar buiten gaan? Wat als we die stormachtige dag in het gezicht aan kijken? Dan voelen we ineens hoe krachtig de wind tegen onze wangen blaast. Dan horen we het ruizen en ritselen van het blad van de bomen, zien we het heen en weer zwiepen van de takken.

Van het onstuimige herfstweer merk ik niks zolang ik zit weggekropen in huis. In dit gestreste bestaan met al zijn schermen en voortdurende prikkels is het verleidelijk mijn dagen behaaglijk tussen vier muren door te brengen. De zoveelste herfststorm aan me voorbij te laten waaien. Toch heb ik er baat bij om naar buiten te gaan. Al is het maar omdat ik zo nu en dan frisse lucht nodig heb, met genoeg zuurstof in de atmosfeer om me helder te laten denken. Bovendien bevat zelfs een bewolkte dag al genoeg licht om mij vrolijk te maken. Al is het maar voor een half uur. En voordat ik het weet, loop ik van de zomer soepel de winter in.

Alle voordelen ten spijt is volgens onderzoek onze ‘binnentijd’ alleen maar toegenomen: negentig procent van de tijd brengen we binnenshuis door, zeker in de wintermaanden. Vergelijkbaar onderzoek in onze buurlanden komt met net zulke hoge binnenzitcijfers. Ons land verstedelijkt in hoog tempo en steeds min der mensen hebben een tuin. Bovendien reizen we met de auto of trein, en we lopen door airconditioned supermarkten. Sporten doen we binnen: in de sportschool. En ook onze kinde ren spelen steeds minder in de buitenlucht.

Vlakke land

Eropuit dus maar. Het is voor mij de reden om regelmatig mijn laarzen aan te trekken en over dijken en langs rietkragen te wandelen. Door weer en wind. Die lange wandelingen helpen mij om de drukte
van de dag achter me te laten en tot rust te komen – juist door in bewéging te zijn: door te wandelen in het vertrouwde, meditatieve ritme van mijn eigen voetstappen. Zonder afleiding van smartphone of de dagelijkse stress. Alleen met het ademen van de wind. Toen ik zo’n acht jaar geleden met mijn gezin verhuisde naar een boerderij in de West-Friese polder, ontdekte ik hoe mooi je kunt wandelen over dat vlakke land, zo’n drieënhalve meter onder de zeespiegel en met kilometers ver uitzicht, onder die enorme hemel met zijn voortdurende veranderende wolkenluchten.

Sterke natuurkrachten

De beste wandelingen zijn die wanneer het flink waait en regent: uitwaaien noemen we dat op z’n Hollands, wat zoiets betekent als lopen met de wind. Na een paar uur stilzitten is niks verfrissender dan kromgebogen door de storm marcheren, het is dan alsof er meer zuurstof in de lucht zit, de koude regen op je gezicht, het gewicht van de wind die tegen je aandrukt, met ergens de prettig spannen- de dreiging dat hij je omver zal werpen.

In elk mens leeft een behoefte aan natuur- krachten die sterker zijn dan hemzelf, al is het maar om zich ervan te verzekeren dat hij overeind blijft staan.

Uitwaaien is een typisch Hollandse gewoonte, die synoniem is aan ‘je hoofd leegmaken’: het is een oude cultuurwijsheid dat een wandeling door een goede storm ons verfrist

en onze zintuigen kan resetten. Zo is het bijvoorbeeld ook een Hollandse traditie om op tweede kerstdag uit te waaien op het strand; aan het einde van de feestdagen zoeken we vanzelfsprekend de wind op.

De stranden, maar ook de bossen worden bevolkt door mensen in nette kerstkleding. Zelfs ruig weer en windkracht vijf laat de Nederlander niet weerhouden van zijn wandelingen: hangend in de wind, met de striemende regen op het gezicht, en warme chocolademelk om op te warmen. Smaakt die achteraf niet extra zoet?

Wolkenluchten

Al eeuwenlang leven Hollanders samen met de wind, die vanaf de Noordzee ons land binnenstroomt. We zijn gewend aan zijn constante aanwezigheid: aan het geruis en gebulder, het lichte zingen.

Omdat ons polderland voor een groot deel onder de zeespiegel ligt, wordt het voort- durend gegeseld door de zuidwester. En doordat het land zo plat is, door het ontbre- ken van bergen of bossen, heeft de wind vrij spel. Overal waar je kijkt is wel lucht te zien: grijze laaghangende bewolking, witte stapel- wolken, donkere luchten of een groot, egaal blauw vlak en licht, veel licht.

Ik ken geen mooier licht dan het Hollandse licht, dat laag en diffuus is op sommige herfstdagen. De wolken die door de lucht- stromen worden meegenomen kunnen het ene moment volledig oplossen om het vol- gende moment hun schaduw over het land uit te werpen. Dat Hollandse licht is ‘altijd hetzelfde en altijd anders’, zoals Nescio schreef, en wie onder de hoge hemel staat – met de zon die plotseling door de wolken breekt – kan dit alleen maar beamen.

TEKST: RENSKE JONKMAN | BEELD: LOEK BUTER