Dossier Botten: Houd ze sterk

Het mag duidelijk zijn: ons skelet is onmisbaar. Het zorgt ervoor dat we rechtop kunnen staan
en bewegen, en het beschermt onze organen. Botten zijn van levensbelang. Maar dan komt de overgang en wordt onze botmassa een stuk minder. Wat kun je doen bij botproblemen en hoe spoor je ze op?

Schrik: na je 50ste is de kans dat je botstruc­tuur langzaam verandert in die van een Bros­ reep maar liefst 50%. Geen fijn vooruitzicht, want botziekten als osteoporose, artrose en artritis veroorzaken veel pijn en maken ons breekbaar. Vooral in de eerste jaren na de overgang wordt bot sneller afgebroken dan aangemaakt. Vrouwen hebben daardoor op latere leeftijd meer kans op osteoporose dan mannen. De botten verliezen ‘botmassa’ (kalk en andere mineralen) en structuur (botbalkjes verdwijnen). Daar merk je niets van – tot je ‘zomaar’ een bot breekt. Dan blijkt vaak dat je al dertig procent van je bot­ massa hebt verloren. Gelukkig kunnen we veel doen om onze botten zo lang mogelijk gezond en sterk te houden.

Wist je dat?

We worden geboren met ruim 270 (!) botten. Maar doordat een deel aan elkaar groeit, blijven er tegen de tijd dat je volwassen bent ongeveer 206 botten over. Door anatomische variaties – lees: meer of minder wervels – kan het aantal botten per persoon iets verschillen. Bovendien heeft 39% van de bevolking een extra bot in de knie. Deze zogenaamde fabella is miljoenen jaren geleden verdwenen maar keert langzaam maar zeker terug in het menselijk lichaam. Ongeveer honderd jaar geleden had nog maar 11% dit extra botje. Een verklaring kan zijn dat we steeds langer en zwaarder worden waardoor er meer druk komt te staan op gewrichten – zoals onze knieën.

Artrose: volksziekte van de toekomst

In Nederland leven ruim 1,5 miljoen mensen met een vorm van artrose. In 2021 kregen naar schatting 43.700 mensen de diagnose knieartrose van de huisarts. Uit recent onderzoek van het Erasmus MC blijkt dat artrose van de knie en de heup twee keer zo vaak voorkomt als eerder werd gedacht. Daarmee is gewrichtsslijtage hard op weg naar de dubieuze titel ‘volksziekte van de toekomst’. Geen goed nieuws, want wereldwijd is artrose de meest voorkomende gewrichtsaandoening die leidt tot invaliditeit.
Medicijnen die de ziekte afremmen, zijn er nog niet. Wel behandelingen die de klachten verminderen, zoals fysiothe- rapie en ergotherapie voor de handen.

Luistertip

De BotCast bestaat uit vijf enthousiaste orthopeden (in opleiding) die de ins en outs van de orthopedie bespreken. Van vakinhoudelijke onderwerpen tot smalltalk bij het ‘cement moment’. De BotCast crew zoekt het tot op het bot uit! Te beluisteren in je favoriete podcastapp.

Yannic van Daele (1972) is single en moeder van drie dochters. Ze is leesconsulent in het onderwijs. Door ernstige artrose ging ze steeds slechter lopen. Sinds juni heeft ze een knieprothese.

“Pijn hoort bij mijn leven, het komt en gaat. Als jonge twintiger scheur­ de ik mijn kruisband en meniscus die tijdens een kijkoperatie werd bijgeschaafd. Vijftien jaar later beschadigde ik mijn andere knie na een val van de trap. Weer onder het mes. Hypermobiliteit draagt ook bij aan versnelde slijtage van mijn gewrichten. Hetzelfde geldt voor artrose, een familiekwaal. En ja, ik heb ook overgewicht. Logisch dat mijn knieën sneller dan gemiddeld zijn versleten. Na een heftige schei­ ding en een loodzware verhuizing bleven mijn knieën gezwollen. ‘Mevrouw Van Daele, u bent gewoon te zwaar en bovendien te jong om te worden doorgestuurd naar een orthopeed,’ zei de huis­ arts. Fysiotherapie en afvallen.

Meer kon zij niet voor me beteke­nen. Ik moest met de pijn leren leven. Ik viel tien kilo af en bezocht trouw de fysio, maar zonder resul­taat. Gelukkig ben ik mondig en na ruim anderhalf jaar zeuren, verwees de huisarts me eindelijk door. De orthopeed schrok zich kapot. Met een blik op de foto zei hij: ‘Wat heb jij met die knie gedaan? Je loopt op het bot. Dit heeft niets met over­ gewicht te maken, het is een combi­ natie van factoren. Als ik niet snel opereer, kan ik geen prothese meer plaatsen.’ Ik bedankte dat hij niet aan fatshaming doet. Sinds juni heb ik rechts een prothese, links volgt binnen twee jaar. Kunstknieën gaan tussen de tien en twintig jaar mee en je kunt ze maar één keer vervan­gen.

Met een beetje pech heb ik op mijn 70ste een stijf been. Zien we dan wel weer. En anders koop ik tegen die tijd een knalrode scoot­ mobiel. Dat haalt mijn glimlach echt niet weg. Ik ben pas 51, ik wil nú wandelen met de hond, nú gezellige dingen doen met mijn dochters en nú dansen met vriendinnen. Revalideren is een lang en pittig proces maar de ingreep was het dubbel en dwars waard. Ik loop nu al beter dan de afgelopen vijf jaar. Mijn piratenknie, grap ik liefkozend. Het litteken herinnert me eraan dat ik binnenkort weer door het leven fladder.”

Tekst: Petra Schouten Media

Lees ook het Monddossier (Zin 4/5 2023), het Oordossier (Zin 7 2023) het Oogdossier (Zin 8/9 2023), het Menopauze dossier (Zin 10, 2023) en het Bottendossier (Zin 13 2023)

Meer lezen?

In het bottendossier in Zin 13 2023 delen we nog veel meer informatie, cijfers en interviews. Bestel het nummer online via deze link!

De beste artikelen in je mailbox? Meld je aan voor de nieuwsbrief