Arjan Dijksma over Het Goede Heertje:

Geheel toevallig stuitte zijn schrijfcollega Edwin Schoon op het fenomeen. Waarop Arjan Dijksma (1970) meteen dacht: daar zit een boek in. Samen schreven ze Het Goede Heertje, een ongelofelijk, waargebeurd verhaal over een Nederlandse Robin Hood die in de jaren 50 een ware volksheld werd.

Hoe zijn jullie op het idee gekomen van jullie boek Het Goede Heertje? Hoe kwam dit waargebeurde verhaal tot jullie?
“Edwin heeft toevallig van hem gehoord toen hij als verslaggever van Het Parool op bezoek was bij een Amsterdamse voetbalclub. Daar vertelden ze hem dat ze de vorige kantine te danken hadden aan een donatie van Het Goede Heertje. Edwin heeft er toen in de krant over geschreven, maar daar bleef het bij. Vele jaren later reden we samen op de snelweg langs de betreffende voetbalclub en vertelde hij de anekdote aan mij. ‘Daar moeten we een boek over schrijven,’ was mijn reactie.”

Waarom vonden jullie dat dit verhaal een boek verdiende?
“Natuurlijk vooral omdat het zo bijzonder is dat een crimineel zoveel geld weggeeft. Omgerekend naar deze tijd drukte hij 16 miljoen euro achterover! Bij zijn arrestatie had hij nog maar 70 gulden in zijn jaszak zitten. Alles was op. Zijn goedgeefsheid leverde enorm veel mooie verhalen op. En het is natuurlijk fascinerend dat hij in de jaren 50 een volksheld werd. Daarmee kunnen we ook schetsen hoe het er in die tijd aan toeging.”

Hoe zijn jullie vervolgens te werk gegaan? Hoe schrijf je samen een boek?
“Ik heb me in het begin vooral gestort op de archieven. Er bleek ontzettend veel bewaard gebleven. Zelfs zijn originele ontslagbrief hadden we in onze handen. We ontdekten ook steeds meer mensen die Het Goede Heertje nog gekend hebben. Zoals zijn neefjes en nichtjes, die enorm verwend werden door hun suikeroom. Edwin maakte er veel werk van om die mooie verhalen te verzamelen. Bij het schrijven heb ik me vooral gestort op de fraude en de rechtszaak, hij meer op de persoon, zijn karakter en zijn avonturen. Dat werkte eigenlijk heel natuurlijk en gemakkelijk.”

Kees van Harreveld, jullie hoofdpersoon, wordt een Nederlandse Robin Hood genoemd. Maar behalve dat hij fraudeerde om aan de armen te geven, verrijkte hij ook zichzelf. Kun je dan spreken van een Robin Hood?
“Hij was zeker geen heilige, maar zijn lijfspreuk was niet voor niets: ‘Als ik niet kan weggeven, kan ik niet leven’. Hij deelde absoluut mee in de feestvreugde maar gaf niet erg om extreme luxe. Kees was pas echt gelukkig als anderen gelukkig waren. Daarmee was hij zo anders dan andere criminelen, dat we hem zeker een soort Robin Hood kunnen noemen.”

Wat is precies Kees’ drijfveer voor zijn (goedbedoelde) daden? Hoe zouden jullie de man typeren?
“Als een vrolijke man. Een echt moederskindje. Een goedzak aan wie weinig mensen een hekel hadden. Hij was wel getekend door het faillissement van de kaashandel van zijn vader. Kees werd achter zijn rug om uitgelachen in de buurt. Dat was zijn motivatie om te slagen in het leven. Hij wilde een man met aanzien worden.”

Het grote geheim, waardoor deze Amsterdamse boekhouder in de jaren 50 aan zoveel geld is gekomen, onthullen we natuurlijk niet. Maar kunnen jullie een tipje van de sluier oplichten?
“Hij kwam stomtoevallig op een plek terecht waar goud geld werd verdiend. Kees was kassier en boekhouder, en er was bijna niemand die zijn werk controleerde. Je had voor een fraudeur eigenlijk geen betere werkplek kunnen verzinnen. Het verklaart ook hoe lang hij zijn gang heeft kunnen gaan.”

Kees betaalde graag de rekening voor een ieder in het café. Hij was er veel te vinden. Wat betekende die cafégang voor hem?
“Daar kon hij rondjes geven bij de vleet. Daar keken de mensen tegen hem op. Een plek waar gemakkelijk veel aanzien te verdienen was. En een plaats waar het contact oppervlakkig bleef en niemand lastige vragen stelde. Hij mocht aanvankelijk alleen op donderdagavond gaan stappen. Daar keek hij de hele week naar uit. Uiteindelijk was het bijna elke avond feest.”

Kees was een man met een NSB-verleden. Op welke manier was dat van invloed op zijn (latere) leven?
“Het is de aanleiding geweest voor zijn fraude. Toen Kees na de oorlog net een prachtige baan had, kreeg hij een boete van 750 gulden voor zijn NSB-lidmaatschap. Hij kon die boete onmogelijk betalen want dan had het hem drie maandsalarissen gekost. Kees wist ook dat hij de cel in moest als hij niet zou betalen. En zou hij zijn baan verliezen. Hij zat klem. Na zijn eerste diefstal was de ban gebroken en smaakte het al snel naar meer.”

Dan had de man een ‘Imelda Marcos-achtige vrouw’ wiens kledingkast uitpuilde van de luxe kleding. Zelf liep hij in een eenvoudig pak. Hoe was hun relatie? En welke rol speelde al dat geld?
“Ze waren maar liefst zeventien jaar verloofd voor ze trouwden. Uit psychiatrische rapporten weten we inmiddels dat hun contact oppervlakkig was. Meer als broer en zus dan als man en vrouw. Dat zijn behoorlijk pijnlijke passages. In tegenstelling tot Kees was zijn vrouw Mies wel erg gesteld op luxe. Hij wilde wel graag haar respect verdienen en gaf haar ongelofelijk dure cadeaus. En zij hield het allemaal graag voor zichzelf.”

Willeke Alberti zegt in deze man ‘haar Ome Jan’ te herkennen. Wat bedoelt ze daarmee?
“De gelijkenissen tussen de verhalen van Het Goede Heertje en de Ome Jan uit haar lied zijn overduidelijk. Het lied is alleen lang geleden geschreven. De kans is groot dat het wel op de verhalen over Kees van Harreveld gebaseerd is, want die stond toen uitgebreid in alle kranten. Maar zekerheid daarover hebben we niet kunnen krijgen.”

Zijn jullie van plan vaker samen een boek te schrijven? Of was dit een unieke gebeurtenis?
“Het was een uniek verhaal waarin we elkaar heel goed konden aanvullen. Het is echt een boek dat beter is geworden doordat we het samen konden doen. Ik sluit niet uit dat we nog een keer tegen zo’n verhaal aanlopen. Maar we zijn zo druk met onze andere werkzaamheden dat het ook goed kan dat het hier bij blijft. Hoe dan ook, een prachtig avontuur is het en blijft het.”

Zin in? 

Wij mogen 3 exemplaren van Het Goede Heertje weggeven. Kans maken? Deel je gegevens in onderstaand winformulier en wie weet. Meedoen kan t/m 10 januari 2024.

Over het boek

Kees van Harreveld werkt zich na een arme jeugd op en lijkt alles voor elkaar te hebben: een liefhebbende vrouw, een baan met aanzien, vrienden, rondjes in de plaatselijke kroeg en altijd een rijksdaalder op zak voor de chauffeur. Hij leeft zelf in luxe en geeft gul aan wie het maar nodig heeft. Maar hij heeft een schaduwkant. En hij verbergt iets, want hoe sjiek hij zich ook voordoet, hoe komt een eenvoudige kantoorklerk precies aan 2 miljoen(!) gulden? Als zijn geheim uitkomt, belandt hij in het grootste Nederlandse mediaspektakel tot dan toe en weet iedereen opeens wie Het Goede Heertje (écht) is. Een ongelofelijk maar waargebeurd verhaal over een Nederlandse Robin Hood.

(Het Goede Heertje, Lebowski, € 22,99)

Over de schrijvers

Edwin Schoon (1970) is schrijver en documentairemaker. Zijn boek Basta (2019) is in zeven talen vertaald en meer dan 100.000 keer verkocht. Met zijn eerste boek De macht van de bal (2010) won hij de Nico Scheepmaker Beker voor het beste sportboek. Hij werkt onder meer voor De Groene Amsterdammer, Andere Tijden Sport en de VPRO.

Arjan Dijksma (1970) is onderzoeksjournalist voor NOS Sport en eindredacteur bij Langs de Lijn.

Zin in?

Wij mogen 3 exemplaren van Het goede heertje verloten. Kans maken? Deel je gegevens in onderstaand winformulier en wie weet. Meedoen kan t/m 10 januari.