Waag je in de sferen van de sprookjes uit 1001 nacht

Kosmopolitisch Istanbul & Sprookjesachtige Cappadocië

Zin redactie 15 augustus 2024

Van een bruisende metropool met een eeuwenoude cultuur naar verpletterend fraaie natuur met ondergrondse steden. Zins online coördinator Petra Schouten (1971) reist naar de bakermat van onze beschaving en valt van de ene verbazing in de andere.

Constantinopel is een mooie stad. Daar lopen de meiden, in hun blote... Het is een regel uit een van mijn favoriete kinderliedjes van vroeger. Dat de hoofdstad van het Byzantijnse Rijk inmiddels Istanbul heette, wist ik toen nog niet. Nu, bijna vijftig jaar later, reis ik voor Zin naar deze bakermat van onze beschaving.

Istanbul is immens. Dat zie ik wanneer het vliegtuig de daling inzet. Luchthaven Sabiha Gökçen ligt midden in een woonwijk en de bebouwing gaat zelfs op een paar honderd meter hoogte nog verder dan mijn oog reikt. In deze kosmopolitische metropool – qua oppervlakte vergelijkbaar met de provincie Gelderland – wonen dan ook zestien miljoen mensen. Istanbul is een moderne wereld- stad, doordrenkt met de sferen van 1001 nacht. De enige stad ter wereld die op twee continenten is gebouwd. “De scheidingslijn tussen het Europese en het Aziatische gedeelte is rivier de Bosporus,” zegt gids Ahmet Mercan wanneer we een uur later onderweg zijn naar ons hotel in de hippe wijk Galata. “Weinig wereldsteden hebben zo’n roemrijke geschiedenis als Istanbul,” vervolgt hij: “Een stedentrip van een week is zelfs nog te kort om alles te zien. Helaas hebben we maar 36 uur de tijd voor we doorvliegen naar Cappadocië. We hebben dus geen tijd te verliezen!”

Metropool vol tegenstellingen

De populaire wijk Galata bevindt zich op een schiereiland tussen rivier de Bosporus en rivierdelta De Gouden Hoorn. Het is al donker wanneer we door een doolhof van gezellige straatjes richting de beroemde Galatatoren wandelen. In de middeleeuwen was dit monument, met een hoogte van 67 meter, het hoogste gebouw in Istanbul en daarmee de uitkijktoren van de brand- weer. Voor dertig euro kun je met een lift naar boven om te genieten van het uitzicht. “Maar wie slim is, bezoekt een van de vele rooftopbars in de wijk,” tipt Ahmet. “Dezelfde ervaring voor de prijs van een cocktail!” Het loopt tegen half elf in de avond en het is nog steeds gezellig druk op straat. Veel winkeltjes zijn tot middernacht open en de terrassen zitten vol. Turkse meisjes in sexy mini-jurkjes maken selfies voor de Galatatoren. Iets verderop bestellen vier volledig in het zwart gesluierde vrouwen een ijsje. Dan klinkt uit de minaretten van de ruim drieduizend moskeeën in Istanbul de oproep tot het avondgebed. Terwijl ik luister naar de azaan, vang ik vanuit eenopenstaand raam flarden op van beukende housemuziek. Istanbul is een stad vol tegen- stellingen, dat maakt deze wereldstad zo fascinerend. “Ook op culinair gebied is Istanbul een smeltkroes van culturen,” zegt Ahmet wanneer we de Büyük Hendek inslaan. “Van heinde en verre komen families, vriendengroepen en geliefden hier naartoe om de beroemde San-Sebastian cheesecake te proeven. Heb je de tijd, sluit dan hier achteraan in de rij.” Ahmet wijst naar de rij wachtenden op het Galataplein tegenover Viyana Kahvesi Galata Café.

“Bij dit restaurant serveren ze namelijk de lekkerste cheesecake in heel Istanbul.” Istiklal Caddesi – de Turkse Kalverstraat – is de levensader van het moderne Istanbul en meandert vanaf de Galatawijk naar het Taksimplein. Van authentieke Turkse specia- liteiten tot internationale kledingmerken, van nachtclubs tot musea: je vindt het in de drukste straat van Istanbul. Het bekendste symbool van deze veel gefotografeerde straat is het historische rode trammetje uit de Ottomaanse tijd. We stoppen even voor een prachtige art-nouveaugevel. Ahmet wijst omhoog. “Casa Botter werd begin vorige eeuw gebouwd in opdracht van sultan Abdülhamit II. Nu is het een expositie-ruimte, maar in die tijd was dit het eerstemodehuis van Turkije en het domein van zijn Nederlandse hoofdkleermaker en mode- ontwerper Johannes Botter.”

Roemrijke geschiedenis

Weinig wereldsteden hebben zo’n roemrijke geschiedenis als Istanbul. Sultanahmet,
het historische hart van de stad, staat bijna volledig op de Unesco Werelderfgoedlijst. Aan de rand van de ovale Hippodroom van het vroegere Constantinopel vertelt Ahmet vol passie over de belangrijkste Romeinse, Byzantijnse en Ottomaanse bezienswaardig- heden rond het plein. Zo werd de Hagia Sophia in de 6de eeuw gebouwd als kathedraal tot de wereldberoemde basiliek na de val van de rijkste stad van Europa in 1453 tot moskee werd omgedoopt. Omdat een bezoek aan de Blauwe Moskee ook op
de planning staat, slaan we de Haga Sophia over. In plaats daarvan koopt Ahmet kaartjes voor de digitale tour in het DEM Museum, waar we in een uur al wandelend de bewogen geschiedenis van Haga Sophia en de stad krijgen voorgeschoteld. Minstens zo indrukwekkend is de Sultan Ahmet Camii Moskee die we vervolgens bezoeken. Vanwege de twintigduizend met de hand beschilderde blauwe Izniktegels wordt dit ook wel de Blauwe Moskee genoemd. Ik ben niet gelovig, maar wanneer ik gesluierd door het meest fotogenieke gebouw van Istanbul schuifel, voel ik in elke vezel van mijn lijf die gewijde sfeer.

Kattenparadijs

Op de binnenplaats liggen drie katten in het zonnetje. Het is me al eerder opgevallen. Katten in Istanbul, ze zijn met veel en ze zijn overal. Op de stoep voor ons hotel, soezend op geparkeerde brommers, spinnend op tafels in restaurants, rollebollend door de winkelstraten. Ik zie ze zelfs meerdere keren in etalages hun nagels in aangeklede paspoppen slaan. Niemand die ze wegjaagt. Integendeel. Wanneer ik Ahmet ernaar vraag, zegt hij: “Op het hoogtepunt van de pest verloren in Constantinopel tienduizend mensen per dag het leven. Om de plaag te bestrijden, die werd veroorzaakt door vlooien op ratten en muizen, werden katten uit Europa geïmporteerd. In de islam worden katten als rein beschouwd, dus ook het Ottomaanse Rijk hield de liefde voor katten in ere.” En dat is nu nog steeds zo. Op elke straathoek zie ik kneuterige kattenhuisjes en bakjes gevuld met water en brokjes.

Na een bijzondere Ottomaanse lunch bij Matbah restaurant – we bestellen gevulde meloen, gevulde appel en de zoute Turkse karnemelk ayran (volgens Ahmet een echte dorstlesser op warme dagen) bezoeken we Basilica Cisterna. Opnieuw val ik stil. Deze ondergrondse wateropslagplaats uit de 6de eeuw – de grootste in Turkije – werd gevuld met water dat door middel van een aquaduct werd aangevoerd vanaf het negentien kilometer ten noorden gelegen Belgradowoud. Ook al schuifelen we met honderden tegelijk langs de 336 negen meter hoge ondergrondse zuilen; het gekleurde licht, de kunstwerken van Medusa en de klassieke muziek die door de ondergrondse gewelven galmt, missen hun uitwerking niet.

Turkish delight

Onderweg naar de Egyptische kruidenbazaar komen we langs banketbakker Osmanlizadeler, waar ze verrukkelijke Turkish delight verkopen. Met een tasje lekkers voor het thuisfront, vervolgen we onze weg naar de Misir Çar isi. Bij het woord bazaar denk ik automatisch aan donkere gangetjes waar het geurt en kleurt, en krioelt van de mensen. De lichte L-vormige bazaar uit 1660 blijkt echter behoorlijk goed georganiseerd. In keurige winkeltjes worden specerijen, noten, gekleurde sjaals, etherische oliën en gouden sieraden met veel woorden aan de man gebracht. Voor een kop koffie en suikerzoete baklava laten we ons afzetten in Balat. Deze van oorsprong Joodse buurt is samen met de aangrenzende wijk Fener zonder twijfel een van de meest kleurrijke wijken in Istanbul. Ik zie gevels, trappen, winkels en restaurants in alle kleuren van de regenboog. En anders dan in het toeristische centrum hangt hier een serene rust. Mannen lezen een krantje op het terras van verrassend hippe koffiebars, vrouwen hangen de was buiten, kinderen spelen op straat. Dieper in de wijk zie ik ook de armoede, maar onveilig voel ik me niet.

We dineren we bij Revma Balik, een visrestaurant in de mondaine wijk Besiktas, gelegen aan de Europese oevers van de Bosporus. Een mooie aangelegde boulevard, grote jachten, dure merken en luxe hotels. Om onze laatste avond in Istanbul in stijl af te sluiten, bestelt Ahmet raki, in Turkije ook wel leeuwenmelk genoemd omdat de anijsdrank wit kleurt wanneer je het met water mengt. “En waar duidt het woord leeuw dan op?” vraag ik Ahmet. Onze gids lacht: “Na je eerste glas voel je je een leeuw. Na het tweede glas een kat. En na drie glazen spreek je vloeiend Turks.” Dan heft Ahmet het glas: “Serefe. Daarmee bedoelen we ‘aan de eigenaar’. Wat zoveel betekent als: je zit met elkaar, maar je drinkt niet meer dan je aankunt.”

Sprookjeslandschap Cappadocië

Cappadocië is zo’n gebied dat je op z’n minst één keer in je leven moet hebben gezien.
Een bezoek aan dit natuurlijke wereldwonder staat dan ook al lang boven aan mijn vakantiebucketlist. Voornamelijk vanwege de magische ballonvaart door een sprookjes achtig landschap. Wanneer het weer het toelaat, stijgen voor zonsopgang honderd luchtballonnen op aan de rand van Love Valley, zo genoemd vanwege de penis vormige rotsformaties. Dus de teleurstelling is groot, als Ahmet – na een vroege vlucht van een uur – in de bus onderweg naar Pigeon Valley meedeelt dat onze geplande ballonvlucht voor de volgende ochtend helaas niet zal doorgaan. Je maakt een grapje, denk ik nog. Maar nee. Te veel wind….