Onthaasten aan de Vlaamse kust

Met 's werelds langste klassieke kusttram

Zin redactie 3 oktober 2024

De Vlaamse kust is ideaal wandel- en fietsgebied. Maar je kunt je ook laten rijden. Met de langste klassieke tramlijn ter wereld, de Kusttram, glijdt journalist Marion Groenewoud (1965) ontspannen van Knokke naar De Panne. Een gemoedelijke streek waar vergane glorie weer glans krijgt.

Vitamine Zee, zo noemen ze het hier in Vlaanderen. En dat is wat het is: weldadig voor lichaam en geest. De bijna zeventig kilometer Vlaamse kust tussen Nederland en Frankrijk, met vele badplaatsen, is zelfs midden in de warme augustusmaand een ware verademing. In tegenstelling tot excessen in Oostende die ik naderhand verneem, zie ik juist hoe opvallend ‘proper’ en verdraagzaam dit Belgische deel is. Nauwelijks rotzooi op strand en straat. Auto’s, brommers, trams, fietsers en wandelaars schikken zich naar elkaar. Natuurlijk helpt het dat, met name in Knokke, afval, hondenpoep, vandalisme en verkeersovertredingen met een flinke boete worden afgestraft. Maar dat kan niet de enige reden zijn voor dit fijne Belgische deel. De bewoners en toeristen houden zichtbaar van het gemoedelijke bourgondische leven en tonen eerbied voor het cultureel erfgoed.

Om het gebied te verkennen is de Kusttram, tussen Knokke en De Panne, het uitgelezen vervoermiddel voor een ontspannen reis. Deze langste klassieke tramroute ter wereld – sinds kort heeft Los Angeles de langste moderne – telt 67 haltes. Met stops vlak bij zee, boulevards en pittoreske stadjes. De tram biedt genoeg zitplekken voor reizigers van alle rangen en standen. En sinds de tickets goedkoper zijn, groeit de populariteit van deze lijn waarvan de eerste delen al werden aangelegd in 1885. In tegenstelling tot veel openbaar vervoer in Nederland is de Kusttram snel, betaalbaar, schoon én ongecompliceerd.

Vogelrijk

De Kusttram begint in Knokke. Toch wil ik het bovengelegen Zwin, met jaarlijks 250.000 bezoekers, niet overslaan. Geen tram? Dan pak ik een (huur)fiets. Dit natuurgebied met daarbinnen een omheind natuurpark is een oase van lage duinen, slikken, schorren en getijdengeulen. Het leefgebied voor talrijke vogels, in 1952 gesticht door vogelkenner graaf Léon Lippens, de toenmalige burgemeester van Knokke. Buiten het bezoekerspark wordt volop gefietst, binnen de hekken zijn diverse wandelroutes. Zoals het blotevoetenpad op de Zwinvlakte, de bosrijke route langs kijk- en themahutten, én de ooievaarsnesten. Volgens directeur Ina De Wasch leeft in dit Zwin Natuur Park vanaf de jaren 60 de oudste kolonie van België, met dertien koppels. We beklimmen de toren waar we oog in oog staan met een van de statige vogels op het nest.

In het bezoekerscentrum word je bij het inloggen zelf een vogel: “Gefeliciteerd je bent de kluut,” meldt de computer. Je leert vervolgens alles over deze steltloper, hoe hij aan eten komt en zijn vleugelbewegingen maakt. Buiten nemen we een kijkje in de voederhut en de ringhut waar elke ochtend vogels worden gevoerd en geringd. Zoals vandaag de bosrietzanger, de kleine karekiet en de tapuit. “De lichtste vogel die we zagen, is het houthaantje van vijf gram. Deze werd de volgende dag al in het Engelse Kent gespot,” vertelt De Wasch terwijl we tussen duindoorns, meidoorns, bramenstruiken, esdoorns en populieren wandelen. Vanuit de kijkhut hebben we zicht op het broedeiland van de lepelaarskolonie. Honderden vogels, waaronder aalscholvers en kluten, foerage- ren in het zoute water. Een virtual-realitybril voert ons naar het Zwin door de eeuwen heen. Na afloop is het aangenaam pauzeren met een lunch op het bijbehorende terras van bistro De Shelter.

Belgium Pier

Voordat ik terugkeer richting Knokke-Heist wil ik de zee zien. Kies ik voor het bruisende terrasje van Surfers Paradise, waar veel abonnementhouders komen? Of liever de toegankelijke Lekkerbekbeach? Het wordt die laatste. ’s Avonds in Knokke eet ik mosselen op het Albertplein met uitzicht op Sphere: een glazen glimmende koepel met staven en knoopverbindingen waarin horeca huist. De nacht in het stijlvolle Enso District Hotel, met ruime kamers, is een aanrader. Er zijn riante parkeermogelijkheden onder en naast het hotel en ik kijk uit op het tramperronnetje voor de volgende ochtend.

Heerlijk rustig is deze Kusttram als ik met een dagkaart incheck. Medereizigers zijn een paar ouderen, een gezin, een moeder die haar kind de fles geeft en een jongeman met strandtas. Het is heerlijk koel en het tempo precies goed om te genieten van de historische panden, brede straten, volkswijken en de diepwater- haven van Zeebrugge.

Onze eerste stop is de Blankenberge Pier. Je steekt de straat over en bent meteen op het strand waar de Belgium Pier opdoemt. Het is de enige pier van België die via een 350 meter lange promenade is verbonden met het vasteland. Vlakbij is ook een van de permanente kunstwerken die behoorttot Beeldenpark Beaufort. Een collectie van zo’n vijftig sculpturen langs de hele kust. Attentifs ensemble van Romain Weintzem is fraai en functioneel. De drie ronde banken met decoratieve elementen verwijzen naar het belle-époqueverleden van Blankenberge. Belle époque is de ‘mooie periode’ vanaf eind 19de eeuw tot 1914, als de Eerste Wereld- oorlog uitbreekt. Een langere wandeling in de belle-époquewijk, met art-nouveau- gevels en tegeldecoraties, is beslist de moeite waard. Pronkstuk? De paravang uit 1908 met zitbanken langs de jachthaven. De naam is een Vlaamse samentrekking van paravent, een belle-époque windscherm annex wandelgang.

De Haan

Nog geheel authentiek en echt de mooiste van alle haltes is station De Haan aan Zee. Het beschermde monument is een prachtig staaltje belle-époquearchitectuur. Een pareltje van Engels-Normandisch vakwerk midden in het gezellige kustplaatsje. Vanaf het terras bij Brasserie des Brasseurs, onder het genot van een glaasje en visreepjes van scharre- tong, ben ik getuige van de populariteit van de tram.

Voordat we vertrekken maak ik eerst een korte Erfgoedwandeling. Met een bezoek aan de historische (belle époque) Concessiewijk, een villawijk waar Albert Einstein in 1933 enkele maanden verbleef toen hij terugging van de VS naar Duitsland. Niet elke dag…..