Theaterbelevenis Spraakmakers

Wat heeft Saint-Saëns te maken met dierenrechten? Wat heeft Ravel van doen met designerbaby’s? In Theaterbeleving SPRAAKMAKERS is een reizende concertserie die klassieke muziek verbindt met de wereld van vandaag. We spraken initiatiefnemer Johan Idema over dit bijzondere project, waarvoor wij ook vrijkaarten mogen verloten.

Johan Idema (1973) is een gepassioneerd pleitbezorger van vernieuwing in de cultuurwereld. Kunstenaars maken altijd bijzonder werk, maar hoe kunst aan het publiek wordt gepresenteerd, dat kan anders: spannender, toegankelijker en, vooral, met meer impact.

Hoe kwam je op het idee voor SPRAAKMAKERS?
Het viel mij op dat bij theater, als er een Shakespeare of ander stuk wordt opgevoerd, regisseurs van alles mogen doen om het toneelstuk actueel en relevant te maken. Ze veranderen bijvoorbeeld teksten of ze laten mannenrollen door vrouwen spelen. Kan dat ook niet bij klassieke muziek, vroeg ik me af. Klassieke muziek wordt vaak als porselein behandeld, je mag er niks mee doen, behalve dat wat de componist ermee zou hebben bedoeld. Bij Spraakmakers beschouwen we de muziek juist als klei, als materiaal dat we mogen vormgeven. We maken van klassieke muziekwerken een nieuwe vertelling, door de muziek te combineren met een bijpassend verhaal over een actueel onderwerp ─ denk aan dementie, lichtvervuiling of dierenrechten. Tegelijkertijd verteld én gespeeld, als een theatraal muziekverhaal.

Wat hoop je met dit bijzondere project bereiken? Wat is je missie?
Ik wil publiek laten ervaren dat klassieke muziek nog altijd superactueel en relevant kan zijn. De muziek biedt niet alleen mooie klanken, maar draagt een rijkdom aan ideeën, levenslessen en emoties in zich mee, waar we ook nu nog van kunnen leren. Zo laten we bij Spraakmakers het publiek horen hoe ‘Carnaval der Dieren’ van Camille Saint-Saëns ons iets vertelt over dierenrechten. Hoe het Strijkkwartet van Ravel ons iets leert over dna-modificatie. En hoe Schumanns Waldszenen ons laat nadenken over de intelligentie van bomen. We willen het publiek een avond geven die serieus, prikkelend en vermakelijk is, met de Vlaamse theatermaker Lucas De Man als flamboyant gastheer. Zo ervaart het publiek hoe we vrijer met klassieke muziek kunnen omgaan. Dat is ons inziens hard nodig, wil de muziek ook in de toekomst op een enthousiast publiek kunnen rekenen. 

Wist je meteen welke acteur voor welk verhaal je voor dit project wilde benaderen?
We zoeken voor Spraakmakers Nederlandse topacteurs uit die affiniteit hebben met het onderwerp waarover ze vertellen. Vertellers die bij voorkeur zelf met het onderwerp te maken hebben gehad, in hun eigen leven. Gijs Scholten van Aschat bijvoorbeeld die in de vorige editie vertelde over dementie, iets wat zijn vader ook had. Of Rick Paul van Mulligen, zelf homoseksueel, die vertelde over queer zijn. Dat maakt dat hun verhaal krachtiger overkomt. Soms is het even zoeken wie de verteller kan zijn, maar vaak weten we het al direct. Zo ook bij deze editie, waarbij acteurs Ellen ten Damme, Soumaya Ahouaoui en Lars Brinkman de vertellers zijn.

Heb je alweer ideeën voor een nieuwe serie?
We verzinnen ideeën voor nieuwe edities van Spraakmakers door eenvoudigweg de krant te lezen. We maken dan een longlist van actuele onderwerpen en vragen ons af in welke klassieke muziek deze onderwerpen terugkomen. We zijn inderdaad al weer bezig met de volgende editie in 2026, maar ik ga natuurlijk nog niet verklappen welke verhalen, acteurs en ensembles we dan willen presenteren! Eerst de editie in januari dit jaar, met verhalen en muziek over onder meer dierenrechten en dna-modificatie.

SPRAAKMAKERS verbindt de stem van bekende meestervertellers met muziek van Nederlandse topensembles. Samen smeden zij prikkelende verhalen over de wereld van nu en bijpassende klassieke muziekwerken tot één nieuwe vertelling.

Dierenstemmen – Ellen ten Damme

De meesten van ons beschouwen dieren – pardon, ándere dieren – als lager in de rangorde des levens. Maar zouden we het aankunnen om dieren te beschouwen als volwaardige soortgenoten?

In Dierenstemmen (tekst: Annet Bremen) vertelt actrice Ellen ten Damme een verhaal over wat er gebeurt als we dieren als onze gelijken zouden zien. Ten Damme vertelt dit verhaal aan de hand van Saint-Saëns’ Carnaval der Dieren, uitgevoerd door pianoduo Scholtes & Janssens. Dit werk wordt alom beschouwd als een ode aan het dierenrijk. Maar wie met actuele oren luistert, hoort ook iets anders: een hyperactueel verhaal over onze omgang met niet-menselijke dieren.

De weg naar binnen – Lars Brinkman

Misstanden in de katholieke kerk nopen veel kerkgangers tot reflectie. In De weg naar binnen (tekst: Rick Steggerda) vertolkt acteur Lars Brinkman het verhaal van een eenzame katholiek gelovige die de weg naar binnen aflegt, naar herinneringen aan zijn jeugd en het misbruik waarbij hij betrokken was.

Brinkman vertelt zijn verhaal aan de hand van Fratres van Arvo Pärt, uit-gevoerd door het Berlage Saxophone Quartet. In deze muziek klinkt, aldus de diepgelovige Pärt, de eeuwige tegenstelling tussen lichaam en geest, tussen zonde en vergeving. Het verhaal over ontkenning en erkenning krijgt met deze muziek een bijzondere zeggingskracht.

Designerbaby’s – Soumaya Ahouaoui

Met nieuwe tech-nologie is het sleutelen aan onze genen kinderspel geworden. We kunnen het leven op aarde, inclusief ons eigen nageslacht, vormgeven zoals we willen. Zeg eens eerlijk: wie wenst zichzelf niet een slim en mooi kind toe? Toch voelt niet iedereen zich even senang bij een mensheid die zo voor God kan spelen.

In Designerbaby’s (tekst: Rick Steggerda) vertelt actrice Soumaya Ahouaoui aan de hand Maurice Ravels Strijkkwartet (uitgevoerd door het ADAM Quartet) een prikkelend verhaal over het aanpassen van ons DNA en over morele keuzes. Op unieke wijze − aan de hand van de muziek – neemt Ahouaoui het publiek mee in de (tegen)argumenten voor een leven zonder fysieke gebreken.

Meer info

SPRAAKMAKERS is in januari en februari 2025 te zien in Amersfoort, Amsterdam, Arnhem, Eindhoven, Den Haag, Enschede, Heerlen, Tilburg en Utrecht.

Topacteurs Ellen ten Damme, Soumaya Ahouaoui en Lars Brinkman treden deze editie op als meestervertellers. Zij vertellen hun verhaal op muziek van strijkkwartet ADAM Quartet, het Berlage Saxophone Quartet en pianoduo Scholtes & Janssens. Auteurs Annet Bremen en Rick Steggerda schrijven de verhalen.

Zin in?

Wij mogen 3×2 vrijkaarten weggeven voor theaterbelevenis SPRAAKMAKERS. Wil jij kan maken op 2 vrijkaarten voor een voorstelling naar keuze? Deel je gegevens in onderstaand winformulier en wie weet. Meedoen kan t/m 22 januari.