Brainpower

In beweging blijven is goed voor je hele lichaam dus ook voor je hersenen. Met eenvoudige oefeningen kun je je brein in topconditie brengen en houden. GZ-psycholoog Noëlle Kamminga (1963) leert je de kneepjes van het vak.

Naar de kast lopen en geen idee meer hebben wat je daar ging pakken. In je agenda alleen een tijdstip noteren en niet de locatie. Moeite hebben met het onthouden van namen. Op je werk belangrijke deadlines missen omdat je je prioriteiten niet goed had gesteld. Herkenbaar? Geen nood: er zijn simpele manieren om iets te doen aan dit soort cognitieve problemen. Zoals dit breinfitness-stappenplan.

Stap 1: Aandacht, opslaan, doen

Het woord cognitie is afgeleid van het Latijnse woord cognoscere. Het betekent letterlijk: kennen of weten. Dankzij je cognitieve vermogens ben je in staat om de wereld om je heen te leren kennen en begrijpen. Omdat het cognitieve proces veelomvattend is, delen psychologen het op in drie fases. De eerste fase is aandacht. Door iets aandacht te geven, breng je het in je bewustzijn. Als je aandacht door je te concentreren langer vasthoudt, belandt de informatie in je kortetermijngeheugen. In de tweede fase breng je informatie vanuit het kortetermijn- naar het langetermijngeheugen. Met de kennis in je geheugen ga je vervolgens aan de slag. En als je dan een feestje organiseert of een probleem oplost, ben je in de slotfase van het cognitieve proces beland: de doe-fase. Je maakt gebruik van vaardigheden als nadenken, plannen, probleem oplossen en structureren, ook wel executieve vaardigheden genoemd. In alle drie de fases kunnen problemen optreden. Als je het lastig vindt om prioriteiten te stellen, schieten je executieve vaardigheden te kort. Moeite hebben met het onthouden van namen is een geheugenprobleem. Als je niet meer weet wat je in de kast ging pakken of alleen een tijdstip in je agenda noteert, ben je gewoon niet met je aandacht bij wat je doet.

Stap 2: Train je brein

“Zodra je dingen zonder aandacht doet, nemen je hersenen een loopje met je,” zegt Noëlle Kamminga (1963), GZ-psycholoog en schrijver van Breinfitness. “De kunst is om zelf de regie over je brein te pakken. Door je brein te trainen, neem jij een loopje met je hersenen in plaats van andersom.” Breintraining maakt gebruik van neuroplasticiteit: het vermogen van het brein om zich aan te passen en om dingen te leren. Tijdens het leerproces vormen zenuwcellen nieuwe verbindingen en ontstaan er nieuwe routes waarlangs ze met elkaar kunnen communiceren. Dat gaat in het begin moeizaam, iedere nieuwe route begint als een smal zandpaadje. Maar door herhaling verandert het zandpaadje in een goed toegankelijk wandelpad. De snelwegen in ons brein zijn onze voorkeursroutes, die gebruiken we als we iets op de automatische piloot doen. Kamminga benadrukt dat het belangrijk is om in je brein een uitgebreid wegennetwerk aan te leggen. “Als er op de ene weg een versperring is, kun je met alternatieve routes toch je doel bereiken.” Aanvankelijk schreef ze Breinfitness voor haar patiënten, mensen met chronische aandoeningen zoals parkinson, MS en long-covid, die ook vaak cognitieve klachten hebben. Maar tijdens het schrijven besefte ze dat haar boek voor veel meer mensen van betekenis kan zijn. “Ook als je geen problemen hebt, is het slim om je hersenen te trainen. De mogelijkheden zijn oneindig. Iedere zenuwcel kan met wel tienduizend andere zenuwcellen op hetzelfde moment contact maken. Wij benutten die mogelijkheden onvoldoende. Ik adviseer iedereen om cognitieve reserves aan te leggen. Mensen denken vaak dat ik heel slim ben, omdat ik veel kan onthouden. Maar ik ben vooral goed in het toepassen van trucjes die ik in mijn boek beschrijf. Die staan los van intelligentie, iedereen kan ze leren.”

Stap 3: Leren met PRET

Een goede manier voor het verbeteren van je aandacht is de PRET-methode. PRET staat voor Pauzeren, Rustige omgeving, Een ding tegelijk en Tempo aanpassen. Hoe dat werkt? Regelmatig een korte pauze nemen helpt je op te laden. In een rustige omgeving zijn weinig prikkels die de aandacht kunnen afleiden en een opgeruimde kamer geeft een ontspannen gevoel, dat helpt om je beter te concentreren. Tot slot is het belangrijk om in je eigen tempo te werken. Als je te snel gaat, zie je dingen over het hoofd en ga je fouten maken. Kamminga: “In het begin zal het misschien veel moeite kosten om deze tips toe te passen, zeker als je bijvoorbeeld gewend bent om altijd tien dingen tegelijk te doen. Maar op een gegeven moment wordt PRET de voorkeursroute in je brein, dan gaat het automatisch, net als autorijden.” Met de PRET-methode sla je twee vliegen in een klap. Als je de tijd neemt om aandachtig en in eigen tempo informatie te verwerken, sta je al met een been in de tweede fase van het cognitieve proces: de fase van de opslag in het langetermijngeheugen. Daarvoor is één keer iets aandachtig doorlezen meestal niet voldoende. Om iets blijvend te onthouden, is herhalen het toverwoord. Of het nu gaat om het aanleren van nieuwe vaardigheden of om het opdoen van nieuwe kennis, herhaling zorgt dat een vluchtig hersenspoor wordt omgezet in een duurzame nieuwe route.

Meer tips?

Verder lezen over jezelf blijven ontwikkelen? Dat kan in Zin 2. Nu in de winkel, of bestel em hier online.

Tekst: Annemarie Huiberts. Bewerking: Wilma van de Ven.

De beste artikelen in je mailbox? Meld je aan voor de nieuwsbrief